Letopis Matice srpske: Posveta Milošu Crnjanskom

Bojana Stojanović Pantović piše o programskom eseju Crnjanskog “Objašnjenje Sumatre”, jednom od prvih autorskih autopoetičkih i autorefleksivnih, pa i autointerpretativnih eseja u našoj modernoj književnosti, kako ga je autorka predstavila. Crnjanski se ovde obraća ne samo kritičarima i tumačima, čija u mnogo čemu prevaziđena merila nisu u stanju da dosegnu onu vrstu uživljavanja u novu poetiku i poetski senzibilitet, već i čitaocima kojima je namenjen drugi, fikcionalni deo eseja. U svom radu Gorana Raičević se bavila negativnim kritikama na koje je Crnjanski nailazio od pojave “Lirike Itake” do naših dana u čijem središtu je premisa o postojanju jaza između estetske vrednosti njegovog dela i etičkog profila njegove ličnosti, a u osnovi su bila ideološka neslaganja bez obzira da li dolaze sa levice ili desnice. Pripovetkama Miloša Crnjanskog bavio se Marko Nedić ukazujući da one u poetičkom smislu u punoj meri nagoveštavaju njene buduće ključne poetičke osobine i pripadaju ostaloj prozi u kojoj poetski elementi i elementi ekspresionističke poetike uslovljavaju njeno potpunije književno značenje. Rad Aleksandra Petrova istražuje ulogu Crnjanskog u obnovi srpskog pesničkog jezika na kraju Prvog svetskog rata i u prvim godinama po njegovom završetku, sa srpskim pesničkim jezikom kraja 19. i početka 20. veka, kao i upotrebu tuđica. Zbirka “Lirika Itake” Crnjanskog u središtu je pažnje Svetlane Mikašinović koja se bavila mitološkim motivima domaće i antičke tradicije važnim za razvoj srpske međuratne poezije i njenih tekovina.

U rubrici eseji je tekst Marka Paovice posvećen zbirci refleksivno-teorijskih zapisa o poeziji, kritici i kulturi “Slike i rečenice” Saše Radojčića. Rad Vladimira Papića daje prikaz dekadentnog sveštenstva u delima svetske i srpske književnosti na prelazu iz srednjovekovlja u rano moderno doba, a nagrađen je prošle godine priznanjem koje nosi ime Borivoja Marinkovića na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu. Dušan Banjeglav donosi osobenosti Teodosijevog poglavlja o Strezu u “Žitiju Svetog Save”.

U rubrici Svedočanstva Letopis MS donosi tekst Jovana Delića o poemi “Serbia” Miloša Crnjanskog predstavljajući je kao poemu nadzemaljske tuge, lične, istorjske, otaybinske i kosmičke. Ona završava prvu fazu stvaralaštva ovog pesnika nagoveštavajući već tada negde započete”Seobe”. Rad Vasilija Krestića posvećen je knjizi Ljubomirke Krkljuš o Konstantinu Bogdanoviću koji je delovao u društvenom, kulturnom i političkom životu.

Letopis objavljuje i poslednju priču Aleksandra Bjelogrlića, napisanu naposredno pred preranu smrt ovog autora, kao i priče Aleksandra D. Stankovića, Mihala Glovinjskog, i poeziju Miljane Gligorijević. Poslednje stranice posvećene su prikazima novih knjiga.

N. Popov