Grumen uglja vredniji od zlatnog sata DNEVNIK” NA IZLOŽBI „MINERALNA BLAGA JUGOSLAVIJE: PRIMERCI IZ POKLON ZBIRKE JOSIPA BROZA TITA“

Međutim, na izložbi otvorenoj pre nekoliko dana u Prirodnjačkom muzeju u Beogradu među eksponatima je i – grumen uglja, koji su mostarski rudari poklonili „najvećem sinu naših naroda i narodnosti”. Taj komad lignita deo je, naime, kolekcije Muzeja Jugoslavije, koja broji čak 850 primeraka ruda koje je Tito primio kao poklon od različitih darodavaca: jugoslovenskih privrednih organizacija, raznih udruženja, stranih državnika i delegacija...
Najveći deo te kolekcije predstavljen je u okviru postavke „Mineralna blaga Jugoslavije: primerci iz poklon zborke Josipa Broza Tita“ koja je, kako vele njeni autori, kustos Prirodnjačkog muzeja dr Aleksandar Luković i kustoskinja Muzeja Jugoslavije Dušica Stojanović, oblikovana sa idejom da posetiocima ponudi dve temeljne perspektive: prirodne vrednosti rudnog bogatstva koje je bilo ključno za industrijski razvoj velike Jugoslavije, ali i društveni status koji su minerali predstavljali u periodu izgradnje negdašnje države.

Naime, podsećaju autori izložbe, rudarstvo je igralo značajnu ulogu u izgradnji socijalističke Jugoslavije. U periodu nakon Drugog svetskog rata država insistira na razvoju teške industrije, što podrazumeva ulaganje sredstava u otvaranje novih rudarskih basena i mehanizovanje rudarske proizvodnje. Da bi se ratom razorena zemlja obnovila, donet je i Zakon o Petogodišnjem planu u čijem su ostvarivanju glavnu ulogu imali radnici, posebno oni najproduktivniji – udarnici. Oni su bili nagrađivani i predstavljali su uzor drugima u izgradnji države. Zbog toga zbirka minerala predstavlja materijalno svedočanstvo i o statusu koji su imali ti radnici, a pre svega rudari u socijalističkoj Jugoslaviji. 
– Ova izložba je formirana kao rezultat višegodišnjeg rada na reviziji i konzervaciji mineraloške zbirke poklona koje je Josip Broz Tito najčešće dobijao tokom obilaska rudarskih kolektiva ili povodom 25. maja kao rođendanski dar – navodi za „Dnevnik” dr Aleksandar Luković. – Kada sagledamo sve predmete koje ova zbirka sadrži, dobijamo jednu celovitu sliku o rudarskim aktivnostima posleratne Jugoslavije kao i važnosti koju je rudarstvo imalo za posleratnu industrijalizaciju države. Osim toga, ako se ovi predmeti posmatraju kroz prizmu geologa i kustosa mineraloga,  zbirka se nameće i kao kolekcija retkih, zanimljivih i vrednih primeraka rudnog bogatstva jugoslovenske, ali i svetske baštine.

Tako je među eksponatima je i cinabarit, komad crvene rude, koju su 12. decembra 1946. povodom Nove godine rudari Idrije poklonili Titu. Na rudi se nalaze predstava srpa i čekića u okviru crvene zvezde, natpis Tito, jugoslovenska zastava, i čekić i pijuk kao simboli rudarstva. S druge strane, deo izložbe su i darovi koji su bili deo razmene poklona kao važnog dela međudržavnih poseta. Tako je, na primer, izložena i zbirka od petnaest uzoraka raznih minerala koje je Tito dobio na poklon 1970. Budući da je početkom februara te godine Tito je bio u poseti Zambiji, u maju je predsednik Zambije Kenet Kaunda posetio Jugoslaviju, da bi  u septembru 1970. u Lusaki, glavnom gradu  Zambije, bila održana Treća konferencija Pokreta nesvrstanih, veruje se da je ovaj poklon uručen u nekoj od tih prilika. Ipak, kako nam otkriva dr Luković, posebno su vredni uzorak stena mesečevog tla dobijen od predsednika SAD Ričarda Niksona, kao i kolekcije minerala sa područja Urala.

– Nesumnjivo veoma važana je i edukativna uloga ove izložbe – ističe dr Luković. – Jer izloženi su ekponati iz gotovo svih važnih ležišta mineralnih sirovina Jugoslavije  koja uključuju: porfirska ležišta bakra borske zone, Trepču, rudnike antimona Boranjskog masiva, rudnik žive Idrija, rudnik Mežice, velike rudnike uglja kojih je zaista bilo mnogo na području SFRJ... A budući da većina pomenutih ležišta nije više u funkciji, ova izložba pruža i dragocen uvid u mineralogiju tih rudnika.  
Izložba je otvorena do marta 2025.    
Miroslav Stajić