Jezikomanija: Ne bilo vam zapoveđeno
Jezikomanija koja je objavljena prošle subote podstakla je našeg čitaoca iz Crvenke da nam se javi i zatraži objašnjenje oko oblika imperativa glagola koji se završavaju na –davati.
Ti glagoli su trajni, tj. nesvršeni, i zapovedni oblici tih glagola zvuče neobično i nepravilno.
Tako imamo UDAJ SE od glagola UDATI SE, i UDAJI SE od glagola UDAVATI SE. Takvi glagoli su i PRODAVATI (PRODATI), DODAVATI (DODATI)...
Ključno je reći kako se grade oblici zapovednog načina:
Imperativ se gradi od 3. lica množine prezenta, odbacivanjem njegovog nastavka i dodavanjem nastavaka za oblik imperativa i nastavaka za lice.
U zavisnosti koji glagol se menja su i nastavci za oblik imperativa: i/j/ji; imo/jmo/jimo; s tim što imperativ nema oblik za 1. lice jednine i 3. lice jednine i množine.
Znači, kad se „gradi” imperativ ključno je pratiti pravila građenja ovog oblika. Oblici ovog imperativa nisu česti u svakodnevnom govoru pa zvuče neobično, nepravilno... kao greška.
Postoje i relativna značenja imperativa:
GNOMSKI ili poslovični imperativ (Ispeci, pa reci! - Tri puta meri jedanput kroj (seci))
PRIPOVEDAČKI imperativ označava radnju koja se izvršila u prošlosti (Dok je on bežao uz brdo, a Marko poteci, pojuri za njim). Pripovedački imperativ je uvek u 2. licu jednine.
N. Mirković
