Indijanci u Muzeju Vojvodine
Na temelju pobedničkog duha iz Drugog svetskog rata, u drugoj polovini dvadesetog veka među našom decom igra “partizana i Nemaca” je bila logičan izbor za igranje ratovanja, ali kako se u takvoj igri nikako nisu mogle okupiti značajnije “snage” Vermahta, u prvi plan su izbili “kaubojci i Indijanci”.
Nije u početku glatko išla ni “mobilizacija” Indijanaca jer prve slike koje smo o njima dobijali (najviše kroz pop kulturu) uglavnom su ih prikazivale kao krvoločne divljake koji terorišu nedužne bele doseljenike što je znatno otežavalo poistovećivanje sa “crvenim narodom”…
Međutim, slika se polako menjala zahvaljujući književnosti (Karl Maj, Džon Ferimor Kuper) koja je Indijancima bila više naklonjena, ali i tome što su se i u Holivudu negde sedamdesetih godina 20. veka konačno odlučili da snime pokoji film gde su Indijanci prikazani onakvim kakvi zaista jesu bili – ponosit narod, duboke duhovnosti i povezanosti sa prirodom, a stidljivo su počele i priče o razmerama njihovog stradanja od belih ljudi…
Iako ga je za koncipiranje izložbe postavljene u Muzeju Vojvodine “Sanjao sam… bizoni prolaze prerijom”, direktno inspirisala priča Horhe Luis Borhesa “Etnograf”, viši kustos Darjuš Samii priznaje da njegova fascinacija indijanskom kulturom traje od detinjstva i da je to sada pretočeno u postavku koja pokazuje kakvu smo sliku o Indijancima imali na ovim prostorima i kako se ona menjala.
- Napraviti postavku o indijanskoj kulturi je gotovo nemoguće s obzirom na to koliko bi morali “široko” da zahvatimo takav materijal do kojeg je kod nas i teško doći, tako da smo priredili nešto što bi mogli nazvati našim uspomenama na Indijance – objašnjava autor izložbe Darjuš Samii.
Prema njegovim rečima, prvi zapisi na srpskom jeziku u kojem se spominju Indijanci datiraju sa kraja 19. veka kada se između ostalog pominju i u knjizi Vase Pelagića “Narodni učitelj”.
- Ubrzo nakon toga u Beogradu i Novom Sadu počinju da se objavljuju kratke priče sa Divljeg zapada. Naravno, to je još daleko od one poplave vestern romana koja je usledila nekoliko decenija kasnije, ali već i tada imamo priče u kojima su akteri severnoamerički Indijanci – priča Darjuš Samii.
Na izložbi koja je postavljena u atrijumu Muzeja savremene umetnosti, mogu se videti romani i stripovi o Indijancima koji su kod nas objavljivani, autentične fotografije i crteži, filmski plakati, naslovnice magazina, albumi sa sličicama, knjige, igračke i figurice pa i omot nekadašnje “Pionirove” čokolade “Vigvam” (indijanski šator–kuća).
- Veliki “proboj” u našu pop kulturu Indijanci su imali 60, 70 i 80–ih godina sa opštim porastom produkcije u svim oblastima. U to vreme u više od polovine svih štampanih romana i stripova kod nas se pojavljuju indijanci. Snima se sve više filmova, a u Jugoslaviji u to vreme počinju čak i da se snimaju vesterni, najviše u nemačkoj produkciji pa tu imamo i našeg glumca Gojka Mitića koji se proslavio ulogom Vinetua – kaže Samii.
U poslednjih par decenija, indijanci više nisu tako prisutni u našoj pop-kulturi, a indijanski motivi su kod nas još uvek aktuelni u tetovažama i eventualno odeći.
Kao prataći program postavke “Sanjao sam… bizoni prolaze prerijom”, održano je i veče indijanske poezije i proze na kojoj je uz autora, o indijanskoj tradiciji i kulturi govorio i istoričar Pavle Orbović iz muzeja u Vrbasu. Prema rečima Darjuša Samiija, prvi prevodi indijanske poezije i proze (sa engleskog na srpski) su se prema raspoloživim podacima pojavili nekoliko godina nakon Drugog svetskog rata kada se kod nas pojavljuju i prve naučne knjige o severnoameričkim Indijancima. Neke od njih se mogu videti na izložbi koja će u Muzeju Vojvodine biti postavljena do kraja avgusta, a planirani su još neki prateći sadržaji.
Niko Perković