VEROLJUB VUKAŠINOVIĆ, PESNIK I UREDNIK: Enciklopedija srpske proze

Za svoju poeziju je tokom proteklih decenija nagrađen, između ostalih, nagradama “Branko Ćopić”, “Milan Rakić”, “Drainac” i “Pečatom varoši sremskokarlovačke”. Direktor je Narodne biblioteke “Jefimija” u Trsteniku gde već 40 godina organizuje književne susrete “Savremena srpska proza” i uređuje istoimene zbornike. U Kulturnom centru Vojvodine “Miloš Crnjanski” je u ponedeljak, 9. septembra svečano otvorena izložba “40 godina savremene srpske proze” povodom ovog značajnog jubileja jer su se u Trsteniku tokom četiri decenije okupljali najznačajniji prozni stvaraoci srpske književnosti, a o svemu tome, zahvaljujući objavljenim zbornicima ostaje neizbrisiv trag o njima. 
Ovih dana je objavljena, kao kruna jubileja i Antologija pisaca “Savremene srpske proze” koju je priredio Vukašinović u saradnji sa književnim kritičarem i prozni piscem Mihajlom Pantićem koji je upravo za trsteničke zbornike rekao: “Ko u ruke uzme sve do sada objavljene zbornike sa trsteničkih skupova, pomno pregleda njihov sadržaj i pročita, kako mu drago, na preskok ili linearno, neke ili sve tekstove u njima, lako će doći do zaključka da se u Trsteniku godinama piše spontana i utoliko dragocenija enciklopedija imena, dela, formi, postupaka, poetika, dominantnih i frekventnih tema iz korpusa savremenog proznog stvaralaštva”.

Zanimljivo je da ste upravo Vi svedok svih književnih susreta u Trsteniku, od samog nastanka ove književne manifestacije i da ste čitav svoj radni vek proveli uređujući i organizujući manifestaciju koja je okupila ovako impozantan broj naših najznačajnijih proznih stvaralaca i na kojima se detaljno “osvetljavalo” njihovo delo iz različitih uglova. Kako je sve počelo? 

– Sve je počelo spontano. Te davne 1984. godine se prvo organizovao manji skup naziva “Mlađa srpska proza” I kako to obično biva, učesnici su se nakon programa družili.  I tu je neko došao na ideju da Centar za kulturu u Trsteniku to organizuje svake godine. Već sledeće godine su književni susreti dobili ime “Savremena srpska proza” i ubrzo su dobili svoju trajnu fizionomiju, koju čine “Književni portret jednog pisca” i “Okrugli sto” sa nekom od relevantnih književnokritičkih, književnoistorijskih ili drugih srodnih tema. Kasnije se Biblioteka odvojila od Centra za kulturu i nastavila da organizuje susrete.

 Iz godine u godinu, među učesnicima su se pojavljivala najznačajnija imena srpske proze i književne kritike i esejistike, da bi se prošle godine stiglo do četrdesetih susreta, posvećenih stvaralaštvu Ljubice Arsić i temi “Fantastika u savremenoj srpskoj prozi”. To ukazuje na to da teme okruglih stolova nisu strogo vezane za stvaralaštvo pisca koji određene godine gostuje na manifestaciji, zar ne?

- Tako je, ali u većini slučajeva, tokom četiri decenije i jesu bile u vezi sa stvaralaštvom upravo pisca čiji portret te godine predstavljamo. No, bilo je godina kada su i teme Okruglih stolova bile potpuno posebne i nezavisne. U svakom slučaju, u Zbornicima smo objavljivali i objavljujemo i književni portret proznog pisca i rasprave sa Okruglih stolova.

Teme su, u svakom slučaju, bile više nego interesantne o čemu svedoče I zbornici koji su, takođe, izloženi na postavci u Novom Sadu.

– Kako da ne. Trstenički susreti pisaca, kritike i publike sigurno ne bi ostavili dublji trag u našoj kulturi da nije istoimenih zbornika radova koji su pokrenuti nešto kasnije od same manifestacije, tačnije, 1989. godine, kada je objavljen prvi broj zbornika posvećenog prozi Slobodana Selenića i temi “Kretanje ideja u savremenoj srpskoj prozi”, sa prepoznatljivim logotipom na korici koji je oblikovao Kraljevčanin Dragan Pešić. Od tada, iz štampe je izašlo 35 brojeva ovog zbornika.
Na okruglim stolovima su osvetljene različite teme, od književnoteorijskih, kao što je pitanje fragmenta u srpskoj prozi, preko razmatranja različitih književnih žanrova, na primer: kratka proza, memoristika, srpska poetska proza, esejistička proza, romansirana biografija, savremena pripovetka i nove tendencije, o kritici danas i dr., do proučavanja uzajamnih veza književnosti sa medijima, dramatizacije književnih dela, osvetljavanje pesnika kao pripovedača, dok su se neki okrugli stolovi bavili širim tematskim oblastima kao što su: tema rata u savremenoj srpskoj prozi, odnos pisca i zavičaja, stranost i lik stranca, jezik kao tema proze, pri čemu posebno valja naglasiti okrugle stolove posvećene književnosti Srba u Hrvatskoj i delima srpskih prozaista van matice, kojima se išlo ka integralnoj geopoetičkoj slici savremene srpske književnosti. 

 Marko Nedić je pisao upravo o tome po čemu je ova književna manifestacija specifična i istakao da se sa sigurnošću može reći da u izboru pisaca nije bilo isključivosti, dogmatizma i promašaja. Uvek su birani pisci različitih poetičkih, tematskih i drugih orijentacija i opredeljenja.

– Na to smo posebno ponosni, svakako. Od Miodraga Bulatovića, Živojina Pavlovića, Milorada Pavića, Vide Ognjenović, Dragoslava Mihailovića, Milisava Savića, Svetlane Velmar Janković, Davida Albaharija, Svetislava Basare, Gorana Petrovića, Vladimira Pištala… Uvek su birani pisci različitih orijentacija, pripadnici svih generacija, od najstarijih, koji su već zaokružili svoje delo, čime je olakšano formiranje njihovog kritičkog portreta, do mlađih, koji su se nametnuli provokativnošću svojih proznih ostvarenja. Zato se s pravom može reći da je osnovna orijentacija susreta bila pluralistička. Uostalom, Antologija koja upravo ovih dana, zahvaljujući podršci Ministarstva za kulturu Republike Srbije, izlazi iz štampe svedoči o tome. U njoj je zastupljeno svih 40 pisaca sa svojim proznim prilogom koji svedoče upravo o raznolikosti srpske proze.

Za kraj moram da Vas pitam, jer pišete i objavljujete isključivo poeziju, da li je to zbog toga što ste se toliko posvetili drugim proznim piscima da ste svoju “unutrašnju” potrebu za prozom ispunjavali kroz čitanje i susrete sa proznim piscima? 

– Rekao bih da sam po unutrašnjoj vokaciji isključivo pesnik, kako volim da kažem - usmeni pesnik, jer skoro sve pesme imam u glavi pre nego što ih zapišem i objavim. Sticajem okolnosti bavio sam se decenijama čitanjem naše savremene proze i uređivanjem zbornika, što mi je omogućilo da se dodatno obrazujem na tom polju, posle završenih studija Jugoslovenske i opšte književnosti na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu, pre tačno četrdeset godina.
    Gordana Nonin