DNEVNIKOVA KNJIGA Ferenc Nemet, Milan Micić: Banat, novembar 1918.

„Banat, novembar 1918“ je istorijska monografija koja se bavi pomenutim istorijskim periodom u Banatu posmatranim i analiziranim kroz vizuru tekstova objavljenih u mađarskom listu „Torontal“. Glavni izvor informacija na koji se oslanja ova zanimljiva studija bio je velikobečkerečki list “Torontal” nekadašnje zvanično glasilo torontalske županije koji je osim stranih izveštaja donosio je i lokalne banatske vesti. Važno je napomenuti da je sve što je “Torontal” objavljivao bio zvanični stav Austrougarske monarhije, i podložno ne samo cenzuri, već i autocenzuri.

Studiju su pisala dva autora: Ferenc Nemet (1956) je doktorirao književnost na odseku za hungarologiju, a radi na Učiteljskom fakultetu u Subotici kao predavač na istoriji kulture i srodnim predmetima. Milan Micić (1961) je doktor istorijskih nauka i autor trideset i četiri knjige iz istoriografije, istorijske esejistike, dokumentarne proze i poezije.

Prvi odeljak knjige čini rad Ferenca Nemeta “Prvi svetski rat i velikobečkerečki list ‘Torontal’” koji prati sve napetije reakcije u tekstovima od naslućivanja mogućnosti izbijanja Velikog rata, zatim komentara njegovog toka (gde saznajemo i o gradskim aktivnostima, poput organizacije brige o ranjenicima), pa do primirja, i niza tekstova koji najavljuju željno očekivani završetak rata  što je “sad samo pitanje dana”

Drugi odeljak čini rad „Banat novembra 1918. godine u svetlu članaka velikobečkerečkog lista ‘Torontal‘“ i prikazuje smutna i čudna vremena koja su nastupila po završetku rata – uzaludne pokušaje austrougarskih vlasti da zadrže kontrolu, strah prema srpskoj vojsci koja dolazi, i odbijanje svake mogućnosti promene. Rad prikazuje period kad se sa propalom državom sasvim urušavala i nestajala jedna epoha, a počinjala nova, ili da parafraziramo Crnjanskog, vreme kada je „doba valseva odavno bilo završeno“.

Treći i završni deo knjige čine prilozi koji se sastoje od prevedenih izabranih novinskih članaka iz lista “Torontal” s kraja 1918. Uz veliki broj fotografija koje su takođe deo ove monografije, “Banat, novembar 1918” daje zanimljiv prikaz vremena koje opisuje, naročito za one koji na tim prostorima i danas žive. Uz velike istorijske događaje, ova knjiga svedoči i o “mikroistoriji”, odnosno o istoriji svakodnevnog života koja se ogledala kroz sitne dnevne događaje zabeležene u “Torontalu” poput prikazivanja filma sa snimcima iz Velikog rata, ili organizacija šestonedeljne obuke za (sve potrebnije) medicinske sestre.

 Nastasja Pisarev