U potrazi sa ostacima srpske vojske na Jančinoj humci

Ceo projekat je inicirala lokalna samouprava u Zrenjaninu, koja je obezbedila i sredstva za njegovu realizaciju, a sprovode ga Narodni muzej, Zavod za zaštitu spomenika kulture i Istorijski arhiv.

Pokušavamo da istraživanjima na ovom lokalitetu, a na osnovu istorijskih izvora, potvrdimo ili opovrgnemo informacije da se tu nalaze ostaci vojske. Otvorili smo kontrolne, odnosno probne sonde, pretpostavljajući da bi se na tim mestima mogli nalaziti bilo kakvi materijalni ostaci iz tog perioda. Za sada nismo pronašli ništa iz 19. veka, objašnjava kustos arheolog Aleksandar Šalamon, rukovodilac iskopavanja na lokalitetu Jančina humka.

U istorijskim izvorima se spominje da je na tom mestu sahranjeno između 250 i 300 vojnika, dobrovoljaca.

Međutim, za sada se ne može potvrditi da na ovom lokalitetu postoji masovna grobnica.

Možemo da pretpostavimo da je ovo mesto bilo neko spomen obeležje, ili da se radi o eventualnoj individualnoj inhumaciji kapetana Janče, ili o nekoliko sahrana koje ovim arheološkim iskopavanjima nismo uspeli da potvrdimo, navodi Šalamon.

„Jančina humka” se u istorijskim izvorima javlja i tumači kao spomen obeležje palim borcima srpske vojske u bitkama sa mađarskom revolucionarnom vojskom, koje su se vodile kod Ečke i Perleza 1848. godine. Planirano je da se u ovoj najranijoj fazi, putem arheoloških iskopavanja manjeg obima i istraživanja istorijske građe, utvrdi da li je humka zaista konačno počivalište ovih vojnika, kao i samog kapetana Janče Mihajlovića, koji je komandovao srpskom vojskom u tim bitkama.

Humka se nalazi četiri kilometra severno od Perleza i nekoliko stotina metara zapadno od magistralnog puta Beograd -  Zrenjanin. Obuhvata površinu od 2.500 kvadratnih metara, dok je plato humke, na čijem je južnom delu izgrađena vikendica, površine od oko 200 kvadrata.

Arheološka istraživanja su započeta 27. septembra i do sada je otvoreno šest sondi.

Nedostatak materijalnih ostataka iz 19. veka upućuje na zaključak da skoro sigurno na ovom lokalitetu nije sahranjen toliki broj poginulih u bici.

U slojevima sondi koje su istražene pronađen je arheološki materijal koji pripada kulturama koje se vezuju za period praistorije - eneolita, od polovine 4. milenijuma pre naše ere do 3. milenijuma p.n.e. Uglavnom se radi o fragmentima keramičkih posuda.

Pojava ove vrste materijala ne bi trebalo da iznenađuje, jer je prostor koji se nalazi oko humke, ili u njenoj blizini, u prošlosti arheološki dokumentovan kao prostor na kome se pojavljuje eneolitski materijal ili na kome su već obavljana arheološka istraživanja, kao što je lokalitet Batka, ističe Šalamon.

Ž. Balaban