Neverovatni podvižnici ruske operske scene u Madlenianumu

U izvođenju odlomaka iz tzv. evropskog „gvozdenog“, i na sreću, i ruskog repertoara (Čajkovski, Rimski-Korsakov, Ščedrin), učestvovali su samo „neki“ odabrani vokalni solisti, kojih ovo vodeće opersko pozorište u zemlji, ima čak 60. Sa zadovoljsvom smo ponovo slušali majstorska tumačenja operskog orkestra pod rukovodstvom respektabilnog, kod nas omiljenog i poštovanog dirigenta Maksima Valjkova (ovo su mu bili sedmi i osmi nastup u Srbiji), pođednako sjajnog i kao saradnika pevačima, i u interpretaciji samostalnih numera. U nizu tačaka, od arija, dueta i ansambala iskazali su se kao i uvek, većinom mlađi umetnici (pobednici najvećih takmičenja), među kojima smo prepoznali i nekolicinu iz prethodno predstavljene Štrausove „Elektre“, poput Dijane Kazanlijeve i Aleksandre Ljapič.

Posebno je impresionirao još jedan veliki nastup fantastične Natalije Vorobjeve (Klitemnestre) koja je svojim raskošnim, tamnim mecosopranskim valerima „sočno“ obojila Madalenu (u kvartetu iz „Rigoleta“) i naročito, duhovitim akcentima i rafiniranim glumačkim efektima oblikovala Varvarine poskočice (Ščedrin, „Ne samo ljubav“). Dramski tenor Leontij Saljenski (Štrausov Egist) prikazao se kao potresni Kanio iz „Pajaca“, a kultivisani bas Gevorg Grigorjan (Orest) kao ozbiljni Knez Gremin. Očarala je i mecosopranistkinja divne boje, Larisa Pominova kao princeza de Bujon, nastupivši potom i u prefinjenom duetu s Jevgenijom Kravčenko (Delibova „Lakme“), koja će dan kasnije briljirati i kao naslovna protagonistkinja „Esmeralde“. U završnici svoje turneje u Srbiji, neverovatni podvižnici ruske operske scene priredili su nam susret sa za našu publiku, pa i muzičare nepoznatom, čak i u Rusiji gotovo neizvođenom, velikom romantičnom operom „Esmeralda“, mladalačkim muzičko-scenskim ostvarenjem tek 29- godišnjeg Aleksandra Dargomižskog, koje se od premijere 1847, do aktuelne postavke sankpeterburške kamerne opere, uprkos obnavljanjima, teško zadržavalo na repertoaru.

Delo je takođe predstavljeno u redakciji i režiji Jurija Aleksandrova koji je, podstaknut i inspirisan snagom i slikovitošću autorovog prvenca, a s obzirom na neiskustvo kompozitora u pogledu dramaturgije, učinio niz značajnih intervencija u tom domenu. Već na početku karijere, pa i inače nadahnut literaturom Viktora Igoa, Dargomižski je u svoju operu preneo radnju i kolorit gradskog života u srednjem veku, prikazane u čuvenom romanu “Zvonar Bogorodičone crkve u Parizu”, naslovivši je imenom glavne junakinje.

Smestivši je u scenografiju svog stalnog saradnika, Vjačeslava Okunjeva, takođe Narodnog umetnika Rusije, koji je i kreator adekvatnih kostima i video arta, Jurij Aleksandrov je velemajstorski iskoristio pružene mogućnosti: zamišljeni prostor i izgled čuvene crkve, ali i njenu istovremenu funkciju i transformaciju u dvorac (u pozadini), da bi je u finalnom delu, u frontalnom području pretvorio, odnosno koristio i kao zatvor i gubilište. Sve ove detalje ingeniozno je povezao mračnim srednjovekovnim dekorom i raskošnom kostimografijom, najzad i s ekspresivnom snagom muzike, da bi na kraju sve nestalo u uništavajućem požaru, koji na upravo proročanski način, velikim kataklizmičkim krajem opere, predskazuje i potonje katastrofalno stradanje Notr Dama, jedne od najlepših svetskih katedrala (aprila 2019).

I kao što smo videli i u dosadašnjim produkcijama Kamerne opere Sankt Peterburga, i iz „Esmeralde“ je blistao rezultat Aleksandrovljevog „temperamentnog i strasnog“ rada sa solistima i ansamblima, „pomažući im da otkriju svoje glumačke mogućnosti“, ali i da uspešno realizuju reči Dargomižskog: „Želim da zvuk izražava reč. Hoću istinu“. A kompozitorovu muzičku istinu, direktno izraslu iz melodije govora, nastavljajući liniju ruskih stvaralaca u oblikovanju rečitativa, verno su, uz upečatljivu saradnju bogato instrumentiranog i dinamički znalački nijansiranog orkestra i savršenog dirigenta Maksima Valjkova, otkrivali operski ljubavnici, ciganka Esmeralda i kapetan Feb, koloraturni sopran velike pokretljivosti i izražajnosti, Jevgenija Kravčenko i tenor prinčevskog izgleda i prekrasnog glasa, Jaramir Nizamutdinov, kao i glumački i pevački odlični baritoni Jurij Borščev u ulozi Kloda Frola, arhiđakona Bogorodičine crkve i Miroslav Molčanov u partiji zvonara Kvazimoda. Svi oni su na kraju svojim činjenjima potvrdili ono što je aktuelno u svim vremenima, da ljubav pokreće svet, ali i izaziva strasti koje neke ljude pretvara u demone, poput Frola, ili grešnike preobražava u plemenite likove, kao Kvazimoda, a da kazna, koja bi neminovno trebalo da pogodi samo zločince, često uništava i one koji to ne zaslužuju.

Marija Adamov