Koncert Hora Saborne crkve Sveti Georgije u KS „Svilara”

Ovaj koncert zapravo predstavlja završno poglavlje jednogodišnjeg istraživačko -umetničkog projekta Srpsko tradicionalno crkveno pojanje i njegova umetnička nadgradnja: od klasične i romantičarske obrade do savremene kompozitorske horske prakse, koji je finansirao Pokrajinski sekretarijat za visoko obrazovanje i naučnoistraživačku delatnost.

Rukovodilac projektnog tima sa novosadske Akademije umetnosti bio je upravo dr Đaković, a važni njegovi saradnici bili su dr Nemanja Sovtić i dr Nataša Crnjanski. Kako za „Dnevnik” objašnjava dr Đaković, u fokusu istraživanja nalazila su se dva osnovna crkveno-muzička žanra koji postoje u tradiciji Srpske pravoslavne crkve, odnosno umetničke horske produkcije naših kompozitora od sredine 19. veka do današnjeg dana.

– U pitanju su tradicionalno srpsko pojanje, jednoglasno pevanje, poznatije i kao Srpsko crkveno narodno karlovačko pojanje, koje se razvijalo od samostalnosti Srpske crkve (1219), preko perioda srednjeg veka, do vremena Karlovačke mitropolije i današnjice, kada se predaje i proučava na srpskim bogoslovskim školama i fakultetima.

 Horsko crkveno pevanje svoje izvorište - posredno, melodijsko, i neposredno, estetsko - upravo ima u ovom pojanju i kao, može se slobodno reći, najdugovečniji umetnički žanr srpske muzike, razvijalo se od Kornelija Stankovića, preko Stevana Mokranjca, pa modernista poput Taječevića, Hristića i Konjovića, do savremenih autora kao što su Zoran Mulić, Svetislav Božić, Miodrag Govedarica... – napominje dr Bogdan Đaković, muzikolog i horski dirigent, koj je još 1987. u Novom Sadu osnovao crkveno pevačko društvo „Sveti Stefan Dečanski”, potom i Hor Saborne crkve Sveti Georgije koji i danas vodi, da bi pre pet godina formirao i HorUns novosadskog univerziteta.

Program koncerta otvara Blagosloven jesi, Gospode, tropar na praznik Duhova, po zapisu prote Nenada Baračkog (1878-1939), a potom sledi tropar Sv. Simeonu i Sv. Savi Iže toplije zastupnici iz priređivačkog pera dr Nenad Ristović. Publika u „Svilari” - a broj će, iz epidemioloških razloga, biti ograničen, biće u prilici da čuje još petnaesetak odabranih komada, od jednoglasnog pojanja do horskih kompozicija, koje su „iskrojili” Tihomir Ostojić (1865-1921), Stevan St. Mokranjac (1856-1914), Kornelije Stanković (1831-1865), Kosta P. Manojlović (1890-1949), Petar Konjović (1883-1970), Aleksandar Kastaljski (1856-1926), Vlastimir Peričić (1927-2000), Jasmina Mitrušić, Miloš Raičković, Ivan Mudi... Ideja ovako koncipiranog programa je da pokaže svu lepotu jednoglasne crkvene muzike, kao i njenih ođeka u stvaralaštvu domaćih autora, crkveno-horskih kompozitora.

– Članovi istraživačkog tima započeli su rad na projektu evidentiranjem postojećih notnih izdanja srpskog crkvenog narodnog pojanja, od Arhiva SANU u Sremskim Karlovcima i Patrijaršijskog muzeja u Beogradu, preko biblioteka Muzikološkog instituta SANU, manastira Kovilj, Vladičanskog dvora do Biblioteke Matice srpske i Narodne biblioteka u Beogradu. Pri tome je prvi korak bilo razvrstavanje pojačkih primera prema žanrovsko-kalendarskom principu, kao i prema tipovima napeva - troparski, stihirarski.... – objašnjava dr Đaković. – Potom su istraživane horske partiture srpskih autora, i to od klasičnih obrada generacije kompozitora oko Kornelija Stankovića i romantičarskih rešenja Stevana Stojanovića Mokranjca, sve do modernije horske prakse autora međuratnog perioda , zaključno sa danas aktuelnim kompozitorima. Time su na neposredan način obuhvatili dva dominantna „plana“ srpske crkvene muzike: pojanje i umetničko horsko stvaralaštvo i povezali ih u neraskidiv stvaralački niz anonimnih i poznatih tvoraca i negovatelja srpske duhovne muzičke baštine.

Koncert u „Svilari” počinje u 19.30 a ulaz je slobodan. 

 M. Stajić