Objavljeno novo kolo antologijske edicije „Deset vekova srpske književnosti”

Podsetimo, reč je o najvećem takvom poduhvatu u srpskoj izdavačkoj delatnosti, poslu od izuzetnog nacionalnog značaja. “Antologija je pokrenuta s namerom da prikaže celovit razvitak srpske književnosti po novim merilima i saznanjima, da prikaže kontinuitet literarne reči od dvanaestog veka koji je početni do dvadeset i prvog veka koji je deseti u nizu, od usmene i žitijske književnosti do savremenih književnih žanrova“, navodi glavni urednik antologije akademik Miro Vuksanović. “Zastupljeni su pisci čije knjige obeležavaju vreme u kojem su nastale, bez razlike na kojem obliku i na kojem narečju srpskog jezika su napisane, u bilo kojoj zemlji gde su Srbi živeli ili sada žive. Pritom se ne primenjuje nikakav teritorijalni ili vremenski ’ključ’. Jedini kriterijum je vrednosni, književnoistorijski potvrđen ili na nov način ustanovljen. Sve knjige se štampaju po sadašnjim pravopisnim normama, ali je očuvana autentičnost teksta gde je god mogućno”.

Novo kolo Antologijske edicije obuhvata deset naslova u 11 knjiga, budući da su izboru iz književnog dela Dragoslava Mihailovića - njegovim romanima „Kad su cvetale tikve” i „Petrijin venac”, te pripovetkama - posvećena dva toma, koje je priredio prof. dr Radivoje Mikić. U jedanaestom kolu su i knjiga poezije i poema Matije Bećkovića (priređivač Jovan Delić), pripovetke, reportaže i putopisi Grigorija Božovića (priređivač Marija Blagojević), romani Milutina Uskokovića „Došljaci“ i „Čedomir Ilić“ (priređivač prof. dr Goran Maksimović),te pesme, drame i prepiska Milutina Bojića (priređivač dr Aleksandar Pejčić).

Profesor emeritus dr Marija Kleut priredila je Antologiju građanske poezije na osnovu radova Borivoja Marinkovića i svog istraživanja rukopisnih zbirki, pri čemu je prvi put obuhvaćen raspon od 18. do druge polovine 19. veka. Profesor dr Milivoj Nenin je priredio čuvenu studiju Stanislava Vinavera „Zanosi i prkosi Laze Kostića”, a mr Biljana Mičić književno delo Veljka Milićevića, odnosno romane „Bespuće“ i „Opsene“, kao i njegove pripovetke. Dramske, pesničke i estetiko-kritičke tekstove Todora Manojlovića i Desimira Blagojevića u jednoj je knjizi objedinila priređivač dr Bojana Popović, a posebno poglavlje 11. kola Antologijske edicije je posvećeno Marinu Držiću. Ovo je prvi put da je delo najvećeg pisca renesansnog Dubrovnika objavljeno u ćiriličnom izdanju. Priređivač je akademik Zlata Bojović, a knjiga obuhvata Držićeve drame: „Tirena“ (prvi put priređena kod nas prema prvom izdanju), „Drugi prolog Tirene“, „Novela od Stanca“, „Venere i Adon“, „Dundo Maroje“, „Skup”, „Plakir i vila”, te „Maide i Arkulin”.

Objavljene knjige pristižu na svoje unapred određene brojeve, slično nekom sistemu književnih elemenata “savremenog Mendeljejeva”, kako to veli akademik Vuksanović. Pri tome svaka knjiga ima isti model: predgovor (uvek novi tekst), antologijski izbor, hronologija, selektivna bibliografija, napomene, objašnjenja pojmova gde je to potrebno i izbor kritika ranije objavljenih. Uz to, u svakoj knjizi su štampana koncepcijska i urednička načela, spisak svih odabranih naslova, pregled dosad štampanih knjiga, kao i imena priređivača, a u pitanju su akademici, profesori univerziteta, književni istoričari i kritičari, pisci. Dosad ih je bilo šezdesetak, i dolazili su iz Beograda, Novog Sada, Niša, Kragujevca, Leskovca, Užica, Sombora, Banje Luke, Podgorice, Nikšića, Vukovara, Golupca, Loka. U svakom slučaju, knjige iz Antologijske edicije su, zapravo, naučna izdanja, ali dostupna svima, od učenika do ljudi sa visokim zvanjima.

“Glavni cilj Antologije, koja je istovremeno i vekovna hronika, nije samo književni, već i kulturološki, i leksički, i obrazovni, i bi da pokaže kako se međusobno dopunjuju i uvećavaju civilizacijski slojevi, da je svaki od njih važan, ne samo kao istorijski podatak no kao dokaz da sve što nastaje mora da ima i prirodnu vezu sa onim što mu je prethodilo. Tako biva i kada novo potire ono što je nastalo ranije. I opozicioni odnos pokazuje prožimanje različitih pojava. To pravilo jednako važi i za književni i za jezički izraz. Jezik je osnova književne umetnosti. Zato je značajno da se u istom nizu objavljuju knjige koje su napisane predvukovskim oblicima srpskog jezika i knjige novije srpske književnosti čiji je Vuk osnivač”, poručuje akademik Vuksanović, uz napomenu da se nada da će knjige iz jedanaestog kola u što skorijoj budućnosti, odnosno odmah čim to aktuelne vanredne okolnosti dozvole,  krenuti na svoj put do čitalaca i pretplatnika, koji značajno podržavaju ediciju, uz Ministarstvo kulture, Pokrajinski sekretarijat za kulturu, informisanje i odnose s verskim zajednicama i Grad Novi Sad.     

  M. Stajić