Predstavljeno fototipsko izdanje Beogradskog parimejnika
BEOGRAD: Fototipsko izdanje Beogradskog parimejnika, najstarije knjige u fondu Narodne biblioteke Srbije i jednog od najreprezentativnijih sačuvanih ćiriličnih rukopisa, predstavljeno je danas u Kripti Hrama svetog Save.
Narodna biblioteka Srbije i izdavačka kuća Platoneum ovim izdanjem se priključuju obeležavanju jubileja 800 godina autokefalnosti Srpske pravoslavne crkve.
Beogradski parimejnik pripada grupi tri monumentalna, raskošno opremljena kodeksa od najvećeg značaja za ranu srpsku pismenost, od kojih se za dva, Miroslavljevo jevanđelje i Vukanovo jevanđelje, zna da su ih poručili pripadnici vladarske porodice Nemanjića.
Ne zna se, međutim, ko je naručilac Beogradskog parimejnika jer zapis o njegovom nastanku nije sačuvan.
Potiče iz prve četvrtine 13. veka, dakle, iz doba Svetog Save, odnosno iz doba proglašenja autokefalnosti Srpske crkve.
Napisan je u tada severnim srpskim zemljama, u oblasti Raške.
Parimejnik kao tip knjige sadrži parimije - delove teksta iz raznih knjiga Starog zaveta koji svedoče o događajima ili sadrže pouke ili proroštva.
Čitanje parimija čini sastavni deo bogosluženja za veće, posebno za Hristove i Bogorodičine praznike.
Kao zaseban tip knjige, grčki profitologion, preteča slovenskog parimejnika, konačno se formira tek u 9. veku. S druge strane, parimejnik postepeno nestaje počev od 14. veka, kada parimije počinju da ulaze u sastav službi tj. kada počinju da se prepisuju u okviru mineja i trioda.
Parimejnik spada među prve knjige koje su sveti Kirilo i Metodije preveli za potrebe misionarenja među moravskim Slovenima i baštini najstariji staroslovenski jezički sloj. Parimije su u nemanjićkoj Srbiji bile i jedini izvor za upoznavanje teksta Starog zaveta koji u svom integralnom, kanonskom obliku nije bio poznat Slovenima pre kraja srednjeg veka.
Do danas je sačuvano samo osam kodeksa ili fragmenata srpskoslovenskih prepisa parimejnika, među kojima je Beogradski najstariji i najvažniji.
Beogradski parimejnik ima 108, u većoj ili manjoj meri oštećenih listova različitih dimenzija, što je tek oko 40 odsto prvobitnog kodeksa, dakle, skoro tri petina listova nedostaje.
Sačuvani deo sadrži parimije za bogoslužbeni ciklus Velikog posta i čuva tragove duboke starine i u tekstološkom i u jezičkom pogledu.
Kada je reč o kaligrafiji, to je verovatno najlepše ispisani rukopis rane srpske pismenosti čije ustavno pismo obeležava skladni ritam debelih i tankih linija. Njegova iluminacija je, takođe, vrhunska u izvođenju crteža, u osećaju za dekorativnost i stilizaciju i u pogledu odabira i spoja elemenata.