Naučni skup o delu Đorđa i Ivana Tabakovića u Matici srpskoj

Legati ovih stvaralaca zasnovni su, kako je rekao dr Vladimir Simić, sekretar Odeljenja za likovne umetnosti Matice srpske, na postulatima koje su postavili još Matičini osnivači, a odnose se na prezentaciju, očuvanje i promovisanje srpske kulture. Dvadesetak učesnika naučnog skupa predstavili su bogato stvaralaštvo ovih eminentnih ličnosti koje su ostavile ogroman trag u srpskoj umetnosti i arhitekturi 20. veka.

Dr Lidija Merenik ukazala je u uvodnoj reči da sveukupno umetničko, kulturološko, pedagoško i muzeološko delovanje Ivana Tabakovića uspostavlja ovog umetnika u srpskoj modernoj kulturi kao jednog od najposvećenijih i najkontroverznijih, u dugom periodu od dvadesetih do kraja sedamdesetih godina 20. veka. Uspostavlja ga i kao jednog od nezaobilaznih civilizacijskih i etičkih stubova srpske kulture i njenog modernog, mislećeg identiteta i kolektiviteta, kao uzor kako našem tako i budućem posleništvu u umetnosti i kulturi.

Ona je skrenula pažnju na njegov stvaralački nemir, kreativnost, sklonost promenama koji su najavili neverovatan obrt tokom pedesetih godina, kada će Tabaković postati „najmoderniji“ srpski modernista međuratne generacije, u potpunosti napustivši svaku dodirnu tačku sa međuratnim slikarskim prosedeima. Sve do smrti, stvarajući inovativna, eksperimentalna, modernistička dela – slike, kolaže i keramiku. Čitav opus Ivana Tabakovića predstavila je dr Lidija Merenik kao jedinstvenu celinu u kojoj su traženja, promišljanja, napredovanja, te moto „mirovanja nema“ – suštinski pokretači umetničkog, životnog i etičkog dejstvovanja i doslednog uzornog ponašanja koje svoje korene ima u dalekim i danas, nažalost, neretko zaboravljenim humanističkim principima praskozorja modernog doba.

Delo Đorđa Tabakovića, jednog od najznačajnijih srpskih arhitekata modernista koji su delovali između dva svetska rata, u uvodnoj reči predstavo je Vladimir Mitrović podsećajući na potpunu društvenu percepciju njegovog rada. Već 24 godine Društvo arhitekata Novog Sada dodeljuje uglednu nagradu koja nosi njegovo ime, objavljena je monografija, postavljene spomen table na rodnoj kući u Aradu i u Novom Sadu gde je živeo, jedna novosadska ulica je nazvana po njemu, a prihvaćena je i inicijativa za podizanje spomenika.

Po Mitrovićevim rečima, Novom Sadu je Tabaković podario neka od svojih najvrednijih dela koja pripadaju i samom vrhu srpske arhitekture modernizma: Klajnova i Tanuryićeva palata, zgrade Crvenog krsta, Novosadske trgovačke omladine, Sokolski dom, palate Jugoslovenskog dnevnika i Penzionog fonda, kuće porodica Deđanski i Rak, i brojna druga arhitektonska dela. U posleratnom periodu Tabaković polako napušta aktivnu projektantsku praksu i okreće se pedagoškom radu, scenografiji, opremi knjiga, prevođenju, nacrtima za izradu nameštaja i posebno slikarstvu. Autor je na desetine lirskih akvarela koji su ovekovečili i proslavili Novi Sad.

Naučni skup odvijao se kroz dva paralelna panela o delu braće Tabaković. U izlaganjima posvećenim Ivanu Tabakoviću bilo je reči o prisustvu njegovog raznovrsnog dela u umetničkoj kolekciji Galerije Matice srpske, Galeriji Srpske akademije nauka i umetnosti, čiji je bio jedan od osnivača, kao i zbirci Muzeja savremene umetnosti u Beogradu. Analizirani su i motivi i pojedina dela, ključna u njegovom opusu, među kojima je izdvojen “Genius”, a uz slike činili su ga i kolaži i keramički panoi.

U domenu arhitekture predstavljene su porodične kuće koje je projektovao Đorđe Tabaković u Novom Sadu, a odlikuje ih raznovrsnost, inovativnost i visok kvalitet, kao i njegova graditeljska delatnost u Zrenjaninu. S obzirom da objekti arhitekture rane moderne koje je stvorio Tabaković čine značajni deo prostornog identiteta Novog Sada bilo je reči i o urbanističkoj zaštiti, a predstavljen je i dom koji je projektovao za sebe, kao autoportret graditelja. Na jedinoj retrospektivnoj izložbi 1967. uz arhitektonske projekte izloženi su i crteži i pasteli iz različitih perioda, a tada mu je pripala i Oktobarska nagrada Novog Sada za sveukupan doprinos na polju arhitekture, umetnosti i pedagoškog rada.     

N. Popov