Plovdiv - grad koji priča istoriju dužu od 8.000 godina

Ovo nije grad u kojem može da se vidi samo staro nasleđe Bugarske, već je on jedno posve moderno i živahno mesto, a reklo bi se i pravi balkanski grad, koji slovi za centar kulture tog kraja Evrope. Pre dve godine nosio je titulu Evropske prestonice kulture, jer je stecište različitih muzičkih, pozorišnih i umetničkih festivala, sajmova, koncerata, radionica i drugih kulturnih aktivnosti, ali i čuvar bogate baštine.

Plovdiv je drugi bugarski grad po veličini i nalazi se u centralnom delu zemlje, podno Rodopskih planina, a leži na reci Marici. Njegova istorija ispisana je čak i pre one koju beleže Atina, Rim i Istanbul. Prvi tragovi njegove istorije zabeleženi su pre više od 8.000 godina, što ga svrstava na listu najstarijih evropskih gradova i što dovoljno govori o bogatom kulturno-istorijskom nasleđu koje su za sobom ostavljali svi oni koji su u svojim pohodima osvajali Bugarsku, poput Grka, Rimljana, Turaka, Makedonaca, Rusa, Huna i drugih naroda. Zbog toga, Plovdiv je danas, može se reći, muzej istorije ovog dela Balkana i to na otvorenom, pa svaki kutak i ulica u njemu otkrivaju novi podatak iz prošlosti, ali i miks različitih kultura, koji se najviše ogleda u arhitekturi. Stoga dok se šetate ovim gradom na trenutke se osećate kao da ste u Istanbulu, a onda, iza ćoška, „stižete” u Rim ili Atinu, pa se vratite u doba socijalizma, koji je takođe vidljiv na građevinama u ovom, kao i drugim delovima Bugarske.

Duh nekadašnjeg vremena posebno se može osetiti u starom gradu koji se smestio iznad centra grada, a u kojem se nižu kuće jarkih boja, čijim su se zdanjima ovde nadmetali bogati trgovci koji su ih gradili. U njemu su jedna do druge načičkane različite radnjice sa tradicionalnim zanatskim proizvodima ovog kraja. Spisak lokacija koje se ne smeju zaobići ovde je poduži, ali ono što se svakako mora izdvojiti je impozantan amfiteatar sa 28 redova kamenih sedišta, u kojem su ostaci i stubovi nekadašnjeg antičkog grada Filipolisa, kako se Plovdiv nekada zvao. Poneki tragovi pronađeni otkrili su i da su se u tom amfiteatru nekada održavale gladijatorske borbe. Danas je on centar gradskih zbivanja pa se nedeljno u njemu, kako smo saznali, održavaju brojni koncerti i prava je atrakcija za sve koji posete grad jer se iz njega pruža fantastičan pogled na ceo Plovdiv i njegovu okolinu. Zanimljivo je da je, iako je sagrađen još u prvom veku za vreme cara Trajana, ovaj amfiteatar pronađen tek 60-ih godina prošlog veka, nakon čega je usledila njegova rekonstrukcija i ponovo postavljanje palih stubova i zidina.

U starom gradu u Plovdivu pored stare Hisar kapije sagrađene na temeljima rimskog utvrđenja, koja poput vremenske mašine uvlači u prošlost, smešten je Regionalni etnografski muzej koji se nalazi u Kujumdžijevoj kući, spomeniku kulture od nacionalnog značaja, koji potiče još iz 1846. godine i važi za jednu od najlepših u ovom gradu, a pripadala je plovdivskom trgovcu Kujumdžiji. Ovde je izloženo više od 40.000 eksponata koji pričaju istoriju svakodnevnog života Bugarske, pa se tako može videti nekadašnja obuća, odeća, nakit, oruđe, nameštaj i mnogo toga još, kao i prikazi o privrednom i ekonomskom razvitku grada.

Plovdiv se smestio na šest brda koja nose turske nazive, a sam centar leži na brdu koje se zove „Taksim tepe”. Na ovom brdu se nekada nalazilo antičko naselje pa je gotovo ceo centar grada okružen arheološkim iskopinama, ruševinama i ostacima nekadašnjeg grada. Sasvim nesvakidašnje, u nekim zgradama, u kojima se nalaze butici modernih modnih brendova, i dalje se nalaze antički spomenici koji ne smeju da se pomeraju pa su tako postali deo enterijera i upotpunjuju ugođaj tokom kupovine. Iz perioda antičkog grada Filipolisa pronađeni su i ostaci rimskog stadiona iz 2. veka u kojem je nekada moglo da sedi čak 30.000 gledalaca. Veći deo tog stadiona i danas je skriven od očiju javnosti i leži ispod pešačke zone centra grada, a u planu je da se jednog dana on u potpunosti otkrije, a ulice oblože staklom kojim bi se hodalo iznad samog stadiona i ostataka nekadašnjeg grada.

U gradu se nalazi nekoliko pravoslavnih crkava koje su sačuvane i dve džamije. Jedna od njih je Džumaja džamija iz 15. veka koja se nalazi u centru grada. Noću grad izgleda još više magično jer je svaka fasada u centru grada osvetljena, pa njenihove boje i stilovi gradnje prikazuju se u punom kapacitetu. Grad, zaista, odiše posebnom energijom, zbog koje na trenutke podseća na Novi Sad i Suboticu. Osim kulturno-istorijskih spomenika po kojima je prepoznatljiv grad ima i velike parkove sa mnogo zelenila i fontana, a duž glavne promenade nalazi se niz kafića i restorana. Plovidiv važi i za grad u kojem žive narodi nekoliko različitih nacionalnosti, što ga takođe izdvaja od drugih u Bugarskoj. Definitivno je ovo grad u koji se ponovo vredi vratiti, jer jedan dan nije dovoljan da se obiđu i osete sve njegove čari.

Tekst i foto: Vladimir Bijelić