Životna vedrina i jednostavnost izraza

kao i opšta čitalačka i kritička recepcija. To je, u najkraćem, rezime književnih razgovora koji su se pre dve večeri vodili u Matici srpskoj, povodom stogodišnjice njegovog rođenja. Ćopić je objavio blizu stotinu knjiga u svim žanrovima proze, poezije i drame, u milionskim tiražima; samo bibliografija njegovih radova ima preko hiljadu i trista naslova.

Čitaoci i danas vole vedre i humorističke poruke koje šalje njegova književnost, a prisutan je i u nauci o književnosti (brojni doktorati i autorske knjige, stotine kritičkih radova, više naučnih zbornika). Marko Nedić je podsetio da Branka Ćopića njegove knjige predstavljaju kao pisca koji je uspostavljao brzu komunikaciju sa čitaocima, posebno kada je naglašavao životnu vedrinu i jednostavnost izraza prožetog humorom i lirskim doživljajem detinjstva.

Svetozar Koljević bavio se antropološkim ođecima ranog Ćopićevog pripovedanja, kroz zbirku priča “Pod Grmečom” (1938): “Njegovo delo i ođeci tog dela utemeljeni su u antropološkim ođecima elementarnih ljudskih obeležja, velikih poduhvata, sitnih i krupnih lopovluka, emotivne gladi i snoviđenja, sklonosti beskrajnoj odanosti koliko i izneveravanju svega i svačega”. Sumor svojih “crtica” Ćopić rasteruje humorističkim prizvucima, on, kroz lokalna zbivanja i jezik, ponire u paradokse opštih ljudskih sklonosti, doziva se s krajnjim mukama opstanka, zaključio je Koljević.

Morfološkim karakteristikama Ćopićeve “Bašte sljezove boje” bavio se Radivoje Mikić. On je skrenuo pažnju na neobičan prolog ove knjige, u vidu pisma koje je upućeno mrtvom prijatelju iz mladosti, pripovedaču Ziji Dizdareviću, ubijenom u Jasenovcu 1942. godine. Pisac navodi “tamne noćne slutnje”, spaja jednu književnu sudbinu sa drugom, od Zije Dizdarevića do Ivana Gorana Kovačića, Hasana Kikića pa sve do Lorke. Ta duga senka koja pada duž jedne duge vremenske deonice, na kraju treba da zahvati i sudbinu samog Branka Ćopića, zapazio je Mikić.

Aleksandar Jovanović je predstavio Branka Ćopića kao školskog pisca nemerljivog značaja koji sve vreme priča svoju “zanesenu priču o ljudima”. 

R. Lotina

Siroče pronicljivog pogleda

U nadahnutoj besedi Jovan Delić se bavio Ćopićevim dijalozima sa mrtvima, kojih je bilo mnogo u njegovoj literaturi. Prema Deliću, najbolje od svega što je Ćopić napisao u prozi, jesu njegove predratne priče, pripovedačka zbirka “Bašta sljezove boje”, kao i “Doživljaji Nikoletine Bursaća”. U poeziji, “Ježeva kućica” i “Seosko groblje”. A od partizanske lirike, nezaboravni su “Grob u žitu”, “Herojeva majka”, “Na Petrovačkoj cesti” i “Pesma mrtvih proletara”.

Ćopićevo lirsko pripovedanje puno je duboke tuge, naglasio je Delić. Često je opisivao osećanje puste samoće, gde jedino ljudska reč nudi spasenje. Ćopić i njegovi književni junaci  često su bivali u poziciji Šeherezade, a to je odbrana od smrti pripovedanjem. I u stvarnom životu bio je siroče pronicljivog pogleda iza basamaka - to je metafora celokupnog njegovog pripovedačkog opusa, zaključio je Delić.