Večeras počinje Pozorje: Gospođa ministarka posle Cvetkovićeve besede

Festival se, zbog pandemije, ove godine održava dve nedelje kasnije od uobičajenog termina, koji je započinjao poslednjih dana maja, i do 26. juna će ponuditi publici deset predstava u takmičarskoj selekciji, tri u međunarodnom programu „Krugovi“, i dve u of programu „Druga scena“.

– Na idejno i tematsko ustrojstvo uticala je i opšta atmosfera u zemlji i svetu pa se kao opsesivna tema, ključna reč dramskih dela nametnuo pojam Zla kao etička kategorija i iz nje proistekli pojmovi (strah, teskoba, izopačenost, pokvarenost). Slučaj Zla, filozofija Zla, proučavanje ovog pojma sa raznih stanovišta, ukotvilo se i kao dominanta predstava odabranih u takmičarskoj selekciji, ali provejava i drugim dvema selekcijama. Neće biti da se to dogodilo bez naloga vremena. Jer, još se nismo ohladili ni od prethodnih, ratnih zala devedesetih, a sustiglo nas je opšte zlo. Tako je dramskim piscima, dramaturzima i rediteljima slučaj „zapovedio“, možda i nesvesno, da adaptacijom nanesu i grub sloj koji asocira ili referiše na aktuelnu problematiku nesreće celog čovečanstva. Nekoliko dramskih dela koja se pojavom virusa i njegovog uticaja na duh i društveni organizam bave suštinski i dubinski, samo su naznaka da će se dejstvo virusa problematizovati i umetnički obrađivati tek u godinama koje dolaze. Umetnički odgovor na to kako nas je virus smrtonosac mentalno i duhovno razorio, tek će uslediti – napominje ovogodišnji selektor Milivoje Mlađenović.

U ovoj sezoni,  kako podseća Mlađenović, u prethodnom selekcionom postupku izvedeno je četrdeset predstava po tekstovima srpskih dramskih pisaca. Među njima je čak dvadeset pet praizvedenih dela, što je znak optimizma kad je reč o domaćoj drami.

– Predstave izvedene prema delima savremenih domaćih dramskih pisaca potvrđuju da su naša pozorišta u stanju da odgovore na sve izazove vremena u kome žive. Dramski pisci tražili su i nalazili građu u dubini i tami nacionalnog iskustva, u svetu koji ih okružuje, u svom intimnom svetu, ili proučavanjem sveta i u konfrontaciji s njim, u razotkrivanju njegovih tajni – ukazuje selektor Mlađenović. - Opšta je ocena da je, bez preterivanja, srpsko pozorište u ovom trenutku herojsko. Uspelo je da odoli svim faktorima koji su ga ometali.

Mada je, po selektorovim rečima, zastupljenost dela srpskih dramskih pisaca u inostranstvu, zbog dejstva pandemije ređe prisutna u repertoaru, ovogodišnje Pozorje započinje upravo jednom takvom predstavom, prvom od deset u takmičarskoj selekciji. Nakon svečanog otvaranja, večeras će na sceni SNP-a biti izvedena „Gospođa ministarka“ Branislava Nušića, u režiji Tatjane Mandić Rigonat, i izvođenju Hrvatskog narodnog kazališta „Ivana pl. Zajca“, Rijeka (Hrvatska). U predstavi igraju: Olivera Baljak (Živka), Aleksandar Cvjetković, Jasmin Mekić, Ivna Bruk, Jelena Lopatić, Tanja Smoje, Dean Krivačić, Edi Ćelić, Aleksandra Stojaković Olenjuk, Nikola Nedić, Biljana Lovre, Toni Plešić, Mario Jovev i Đuzepe Nikodemo.

– Nušićeva „Gospođa ministarka“ komedija je o malograđanštini, naglom usponu na društvenoj ljestvici i himbi u svrhu socijalnog uzdizanja koja nema rok trajanja. Nošena nacionalnom dramskom prvakinjom Oliverom Baljak, komedija je nasmijala riječki HNK, čime su se ostvarile dugogodišnje želje riječke publike o većem broju komedija na repertoaru nacionalne kuće. Nušićeva je priča dobro poznata: otvara se susretom Živke Popović (Olivera Baljak) i njezine tetke Savke (Biljana Torić) u skromnom salonu uređenom u zemljanim tonovima te Živka od tetke pritom traži financijsku pomoć. Već sam izgled salona naglašava status obitelji Popović koji je na rubu financijske (i društvene) propasti, no uskoro dolazi do neočekivanog obrata – piše Tea Šmidihen u kritici ove predstave.

Ove godine o nagradama će odlučivati Žiri u sastavu Snežana Trišić (Beograd), rediteljka, predsednica, Nataša Tapušković (Beograd), glumica, Darko Nedeljković (Beograd), scenograf, Mihajlo Nestorović (Novi Sad), upravnik Pozorišta mladih, i Davor Špišić (Osijek), dramski pisac.

U netakmičarskoj, međunarodnoj selekciji „Krugovi“ biće izvedene tri predstave: „Hotel „Zagorje“, Ivana Bodrožić (autorski projekat Anice Tomić i Jelene Kovačić prema motivima romana Ivane Bodrožić), Gradsko dramsko kazalište „Gavela” Zagreb (Hrvatska); „Đečak koji je govorio bogu“, Damir Mađarić, režija Samo M. Strelec, Hrvatsko narodno kazalište Osijek (Hrvatska); i „Kreketanje“, Almir Bašović, režija Aleš Kurt, Narodno pozorište Tuzla (BiH)

Of program „Druga scena“ čine dve predstave: „Poetika gledanja“, režija i koncept Andraš Urban, Pozorište „Deže Kostolanji“ Subotica; i „Kao da kraj nije sasvim blizu“, Maja Pelević, režija Nikola Zavišić, Bitef teatar Beograd. i ove godine ne izostaju propratni programi, poput izložbe dečjih radova „Scena, maska, kosim lutka“, okrugli sto kritike o predstavama koji će voditi Isidora Popović i Vlatko Ilić, zatim promocija pozorišnih knjiga „Dani knjige“, a tu je i okrugli sto o dijalogu između scene i njenih „bočnih strana“. A na zatvaranju festivala, 26. juna, u čast nagrađenih biće izvedena predstava Bitef teatra „Izgubljeni pejzaži“, u režiji i koreografiji Dunje Jocić.

Deset predstava u takmičarskoj selekciji su: „Gospođa ministarka“, Branislav Nušić, režija Tatjana Mandić Rigonat, Hrvatsko narodno kazalište „Ivana pl. Zajca“ Rijeka (Hrvatska); „Deobe“, Dobrica Ćosić, dramatizacija Spasoje Ž. Milovanović, režija Jug Radivojević, Srpsko narodno pozorište, Narodno pozorište Niš, i Narodno pozorište Priština sa sedištem u Gračanici; „Vitezovi lake male“ (autorski projekat), režija Andraš Urban, Pozorište „Deže Kostolanji“, Subotica; „Kus petlić“, Aleksandar Popović, režija Milan Nešković; Narodno pozorište/Narodno kazalište/Nepsinhaz, Subotica; „Derviš i smrt“, Meša Selimović, dramatizacija i režija Dejan Projkovski, Narodno pozorište Republike Srpske Banja Luka; „Radio Šabac“, tekst i režija Olga Dimitrijević, Šabačko pozorište; „Ako dugo gledaš u ponor“, pozorišna poema po motivima istoimenog romana Enesa Halilovića, autor i reditelj Zlatko Paković, Regionalno pozorište Novi Pazar/Kulturni centar Novi Pazar; „Velika depresija“, pisac Filip Grujić, režija Marko Čelebić, Srpsko narodno pozorište/Centar za razvoj vizuelne kulture Novi Sad; „Tiho teče Misisipi“,Vladimir Tabašević, dramatizacija Ivica Buljan i Vladimir Tabašević, režija Ivica Buljan, Beogradsko dramsko pozorište; i „Šindleov lift“, pisac Darko Cvijetić, dramatizacija i režija Kokan Mladenović, Kamerni teatar 55 Sarajevo (BiH).

        N. Pejčić