Obnova „Violiniste na krovu” na sceni SNP-a

Podsetimo, ovaj mjuzikl, inače prvi zajednički umetnički poduhvat SNP-a i Ujvideki sinhaza, premijerno je izveden 23. maja 2015, da bi sledeće godine na 61. Sterijinom pozorju pobrao niz priznanja -  Aron Balaž je dobio Sterijinu nagradu za ulogu Tejvjea, nagrađeni su i Mirjana Stojanović Maurič za kostime i Đerđ Kramer za koreografiju, a predstava je odnela i Nagradu publike. Takođe, jednoglasnom odlukom žirija „Dnevnika”, Aron Balaž je dobio i nagradu za vrhunsko umetničko ostvarenje.

Režiju jednog od najpopularnijih dela ovoga žanra potpisao je gost iz Mađarske Atila Bereš koji je, kako je u svojoj kritici istakao i Borislav Hložan, znalački uskladio sve dramaturški nivoa predstave: topli, vedri i raspevani prikaz svakodnevice Anatevke i Tejvjeove brige i borbe da prehrani porodicu, humorne akcente njegovih prekornih i domišljatih „obraćanja Svevišnjem“, svetkovine u seoskoj krčmi i svadbe, ali i kontrapunkt muklih nagoveštaja dramatičnih zbivanja koja prete. Jer, kao tamni oblak, pred protagonistima se pojavljuju vesti o pogromima i proterivanjima jevrejskog življa, koji će na kraju pogoditi i Anatevku.

– Slikovitost Violiniste i bogatstvo muzičkog izraza nismo dovodili u pitanje, naprotiv, već samo oštrije i otvorenije tragamo za tim šta je to što nam oblikuje svetonazore, što igra odlučujuću ulogu u našim postupcima, našem postojanju, da li su to politička ili religijska pripadnost, tradicija... Ili čovek sam – otkrio je Atila Bereš svojevremeno u intervjuu „Dnevniku”. – Uvek krećem od priče i toga šta tom pričom želim da kažem, koja pitanja postavljam i koliko tvrdoglavo na njih tražim odgovor u svakodnevici, svetu koji me okružuje. I tada je manje bitno da li je reč o muzičkom pozorištu, alternativnom, “klasičnom”... Teatar, po meni, i nema drugi put. Jer, gde je smisao u tome da u Violinisti samo prikažemo kako su živeli Jevreji u carskoj Rusiji 1905. godine? Bez refleksije na današnjicu, na nas, na naš život, to je mrtvo pozorište.

U obnovljenom izdanju Violiniste na krovu ulogu mlekadžije Tejvjea ponavlja Aron Balaž, baš kao što ćemo u roli njegove supruge Golde gledati i Gordanu Jošić. Igor Pavlović i Silvija Križan se vrađaju ulogama bogatog mesara Lazara Volfa i njegove prve žene Fruma Sare, kao i Aleksandra Pleskonjić – Baki Cajtl, dok se deo glumačke postave menja, ili će se okušati u drugim ulogama. U podeli su Jovana Balašević, Sonja Kesler, Regina Sabo, Elena Gavrilović i Valentina Keleman, Peđa Marjanović,  Dušan Vukašinović, Milorad Kapor, Agota Ferenc, Atila Giric, Gabrijela Crnković, Jelena Antonijević, Dragan Kojić...

Za zvučne kulise obnove remek-dela Džozefa Stejna, Džerija Boka i Šeldona Harnika, biće zadužen čuveni Budapešt klezmer bend, koji je bio deo Violiniste i na premijeri. Mjuzikl je, naime, naslonjen na tradiciju klezmera, muzike Jevreja koji su u pređašnjim vekovima nastanjivali istočnu Evropu a koja je puna raznorodnih boja i muzičkih stilova, jer je asimilovala uticaje svih kultura na područjima na kojima je nastajala, i pritom upila priče o viševekovnim seobama, uspesima i tragedijama jednog naroda. Pri tome vrhunski muzičari koji čine Budapešt klezmer bend ne samo da sviraju teme iz Violiniste na autentičnim instrumentima, nego su istovremeno i ravnopravni akteri ove predstave.

Violinista na krovu će na repertoaru SNP-a biti i sutra, kao i 21. i 23. januara,

 M. Stajić