Privodi se kraju rehabilitacija Franjevačkog samostana u Baču

U proteklih mesec dana izvedeni su novi kraci fekalne kanalizacije i hidrantske mreže da bi se obišli vredni arheološki nalazi u dvorištu kompleksa, postavljeni su novi šahtovi, a radilo se i u velikom i malom podrumu zdanja. Za početak sledeće nedelje predviđena je montaža stolarije, kao i pomeranje dela spoljašnjeg ogradnog zida, kako bi se stekli uslovi da arheolozi nastave istraživanje u okružju tokom iskopavanja otkrivenih ostataka drevnog sakralnog objekta.

Podsetimo, Franjevački samostan, jedan  od najstarijih sačuvanih sakralnih objekata na ovim prostorima, koji su  1169. podigli kanonici Sv. groba Jerusalimskog, čine Crkva Uznesenja Marije iz 12. veka sa visokim zvonikom, kojima su sa južne strane u 17. veku prislonjena tri prostrana jednospratna trakta, natkrivena jedinstvenim krovom, sa karakterističnim bunarom u sredini. Celina je, inače, formirana u dugom periodu od čak sedam vekova, te je satkana od romaničke, gotske, renesansne, barokne i klasicističke arhitekture, sa tragovima islamske – jer je crkva tokom 16. i 17. veka bila pretvorena u yamiju.

O bogatom životu ovog vrednog zdanja iz druge polovine  12. veka svedoče izuzetna riznica, biblioteka sa starim knjigama, slike, vajarska dela, predmeti primenjene umetnosti, bogoslužbene odežde... Od velike vrednosti su, takođe, i rukotvorine, te predmeti koji su bili u svakodnevnoj upotrebi u prošlosti, poput kovačkog i alata za izradu tkanina. Svi ti artefakti, kako je planirano, biće deo izložbene postavke kada radovi na sanaciji samostana budu potpuno završeni.

Ranije su u okviru projekta „Vekovi Bača” pokrenutog još 2006, čiji je autor arhitekta dr Slavica Vujović, konzervator u Pokrajinskom zavodu za zaštitu spomenika kulture, adaptirani biblioteka i uređen sanitarni blok, popločana je istočna strana kompleksa, izvedeni su konzervatorsko-restauratorski radovi na čudotvornoj ikoni Bogorodice iz 1684, zatim na slici Tajna večera iz 1737, a urađena je i prezentacija nalaza freske iz 13. veka... No, temeljna obnova Franjevačkog samostana  počela je pre dve godine na osnovu projekta Pokrajinskog zavoda za zaštitu spomenika kulture, za čiju je realizaciju EU odobrila grant težak 890.000 evra.

Tim radovima obuhvaćeno je više od 1.000 kvadratnih metara samostana. Između ostalog, do sada su postavljeni nova vodovodna, kanalizaciona i hidrantska mreže za ceo kompleks, zatim zamenjeni su deo gromobranske i kompletna elektro instalacija, koja je, pored nove rasvete, omogućila i instaliranje video i protivpožarnog nadzora. Obnovljena je krovna konstrukcija i završeni su radovi na fasadi samostanskog zdanja.

Paralelno su u dvorištu nastavljena arheološka iskopavanja, tokom kojih je pronađen i pomenuti sakralni objekat okružen nekropolom i grobnicama rađenim od kamena. Zapravo, zahvaljujući rehabilitaciji Franjevačkog samostana došlo se i do niza vrednih nalaza, od artefakata iz drevne radionice i ostataka bogate nekropole, preko skrivenog podruma, sve do kasnoromaničkog portala pronađenog ispod maltera kod glavnog ulaza sa reprezentativnom kamenom plastikom.

Ukoliko sve bude teklo po planu, sami građevinski radovi bi mogli biti okončani do sredine oktobra, pri čemu nije zgoreg napomenuti da se u finansiranje poslova na zvoniku uključila i franjevačka zajednica. U svakom slučaju, u godini kada Evropa slavi kulturno nasleđe, završetak projekta rehabilitacije Franjevačkog samostana i otvaranje za javnost novoformiranih muzejsko-edukativnih sadržaja biće itekako vredan doprinos opštine Bač, AP Vojvodine i Srbije u celini razumevanju evropskih vrednosti i tendencija. 

Tekst i foto: M. Stajić