Otvaranje izložbe kolekcije gramofonskih ploča Pavla Beljanskog
Nova izložba u Spomen zbirci Pavla Beljanskog „Muzički intermeco: kolekcija gramofonskih ploča“ predstaviće naklonost ovog istaknutog diplomate i kolekcionara osim likovne i ka muzičkoj umetnosti.
Izložbu, čiji je autor Jasmina Jakšić Subić, viši kustos otvoriće večeras u 20 časova Siniša Bokan, dekan Akademije umetnosti u Novom Sadu. Ova zbirka ploča koju su naslednici poklonili Spomen zbirci posle smrti Beljanskog 1966. sa drugim predmetima iz njegovog beogradskog stana do sada je samo sumarno interpretirana i prvi put se prikazuje u celini svedočeći o ukusu kolekcionara i njegovoj posvećenosti muzici.
Kolekcija gramofonskih ploča Beljanskog obuhvata reprezentativna izdanja klasične muzike sa 87 naslova ploča od šelaka kompanija „Kolumbija“ (Columbia Records), „Hiz masters vojs“ (His Master’s Voice), „Pate“ (Pathé), „Polidor“ (Polydor). Na više od devedeset snimaka, u par slučajeva na jednoj ploči po dva, za slušanje na brzinama od 78 i 80 obrtaja u minuti, sačuvana su dela čuvenih kompozitora iz doba baroka, bečkog klasicizma, romantizma i s početka 20. veka, a zastupljeno je i opersko stvaralaštvo, od belkantističke italijanske i francuske, do nemačke muzičke drame i ruske nacionalne opere. Reč je o remek delima Baha, Hendla, Hajdna, Mocarta, Betovena, te velikana 19. veka Šopena, Šuberta, Lista, Vagnera, Smetane, Dvoržaka, kao i ruskih autora Borodina, Musorgskog, Korsakova, Čajkovskog, u izvođenjima simfonijskih orkestara poput Rojal Albert Hola, Kraljevske filharmonije iz Londona, Bečke filharmonije, Berlinske opere kojima su dirigovali Albert Kouts,Feliks Vajngertner, Leo Bleh, Lendon Ronald, Arturo Toskanini, Fransoa Rulman i drugi.
Na snimcima su zastupljeni i tada najbolji izvođači kao što su gudački kvarteti Kapet, Lener, Virtuozo, Deman, Flonzali, ali i pojedinci poput violinista Žaka Tiboa, Frica Krajzlera, Alberta Samonsa, pijanista Sergeja Rahmanjinova, Viljema Bakhausa, Vilijama Murdoka, Harolda Bauera, Alfreda Kortoa, violončeliste Pabla Kazalsa i mnogi drugi. Za razliku od vizuelne umetnosti, gde je Beljanski pažnju usmerio ka nacionalnom stvaralaštvu, kolekcija ploča pripada evropskom kulturnom području, bez domaćih autora. Tako su se, po oceni autorke izložbe, dve velike kolekcionarske pasije Beljanskog, likovna i muzička umetnost, u Spomen zbirci slile kroz nacionalnu i evropsku dimenziju u polifoniju epohe kojoj je pripadao.
Po rečima Jasmine Jakšić Subić, kolekcija Beljanskog svedoči o različitim aspektima njegovog života i definiše ga kao intelektualca, kosmopolitu sa istančanim ukusom, kolekcionara okrenutog ka intimnom doživljaju vrhunskih umetničkih ostvarenja. Autorka projekta ukazuje na kolekcionarsku pedatnost Beljanskog i vođenje računa o svakom segmentu, tako da su na sačuvanim kartonima lične diskoteke, ispisano rukom ili kucano na pisaćoj mašni, detaljno navedeni autori, nazivi dela, izvođači, izdavači i kataloški brojevi ploča.
Zahvaljujući kolekciji i podacima o prodavnicama u kojima ih je kupovao, može se više saznati i o kretanjima Beljanskog ne samo u svetskim metropoloma nego i u Kraljevini Jugoslaviji. Tokom diplomatskih boravaka u inostranstvu kolekcionarska strast ga je, uz obilaske muzeja, galerija i antikvarnica, vodila i ka reprezentativnim prodavnicama ploča. Beljanskog su, kako navodi Jasmina Jakšić Subić po prirodi, estetici i statusu interesovali glavni tokovi evropske kulture između dva svetska rata koji su obuhvatali upravo klasičnu muziku, posete pozorištu i konjskim trkama, igranje briya, putovanja, luksuzne automobile.
Izložbu prati katalog kolekcije ploča sa uvodnom reči Milane Kvas, upravnice Spomen zbirke i tekstovima autorke projekta Jasmine Jakšić Subić i muzikologa prof. dr Ire Prodanov i dr Milana Milojkovića sa Akademije umetnosti u Novom Sadu. Postavka će biti otvorena do 18. oktobra, a prateći program će obuhvatiti autorska predavanja sa slušanjem muzičkog izbora inspirisanog kolekcijom ploča Beljanskog, kao i koncert studenata Akademije umetnosti nastao kao deo projekta „Umetnost, komunikacija, mediji“ kojim će se obeležiti i Dan evropske baštine.
Beljanski je uzbudljivi muzički život svetskih metropola uneo u svoj dom organizujući soaree. Na pločama koje su puštane u salonu Beljanskog bili su snimci interpretacija uživo, koje su obezbeđivale iskustvo ravno prisutnosti u sali, navodi Ira Prodanov, ukazujući da je Beljanski bio svestan da srpskoj inteligenciji repertoar svetskih operskih scena ili koncertnih dvorana nije bio lako dostupan, pa je osmislio svoj tip šubertijada, u kojima je obezbeđivao onakvu atmosferu visoke kulture kakvoj su pripadala i dela koja je sakupljao u oblasti likovne umetnosti.
N. Popov