Jezikomanija: Carski rez - lingvistička greška

Izraz „carski rez” nastao je u 17. veku, ali je hirurški zahvat koji se njime označava postojao i mnogo ranije. Rimski pisac i istoričar Plinije smatrao je da nadimak Cezar (izvorno Caesar) potiče od Caesares ili Caesines, kako su se nazivali ljudi koji su „ex utero matris caeso nati”, tj. rođeni isečeni iz materice. Takvo rođenje Julija Cezara nikada nije dokazano, ali se izraz „carski rez” (med. lat. sectio caesared) vezuje za njegovo ime.

Pošto se verovalo da je Cezar rođen izrezivanjem iz majčine utrobe, latinski naziv za tu operaciju: sectio caesarea pogrešno je protumačen. Na latinskom jeziku se operacija kojom se bebe rađaju „izrezane iz materice” naziva „sectio saesarea”. Obe ove reči vode poreklo iz glagola „seći” ili „rezati”: sectio = rezanje i caesarea = izrezan. Ovi termini su pogrešno protumačeni, pa je druga reč povezana sa Caesar, odnosno „car” - te je tako i nastao naziv "carski rez".

Postoji još jedno tumačenje porekla toga izraza, ali i ono upućuje na vezu s imenom Julija Cezara. U njegovom zakonu (Lex Caesarea), naime, bilo je propisano da se utroba svake žene umrle u poodmakloj trudnoći otvori, pa je, navodno, po njemu onda ta operacija nazvana carski.

Ostaje zaključak da je izraz „carski rez” ipak nastao kao plod jedne lingvističke greške.

N. Mirković