GMS u Parizu: O srpskim slikarima na francuskom jeziku
PARIZ: Galerija Matice srpske će tokom trajanja izložbe Slike prolaznog sveta. Odnosi francuskog i srpskog intimizma”, koja je prošle sedmice otvorena u Kulturnom centru Srbije u Parizu, organizovati svake subote stručna tumačenja postavke na francuskom i srpskom jeziku, koje će voditi Dunja Jelenković, saradnica Galerije i istoričarka kulture.
A prvo stručno vođenje organizovano je, samo dan po otvaranju izložbe, za kolege kustose iz Centra Pompidu i Muzeja Luvr, kao i zainteresovane posetioce, koji su od same autorke dr Dijane Metlić mogli da nešto više čuju o srpskim slikarima tzv. treće i četvrte generacije, koji su prihvatali deo pariske slikarske kulture i umetnosti Pjera Bonara i Eduara Vijara. Ova umetnost je, podsetimo, bliže određena kao intimizam koji je „otkrivajući neherojsku stranu života, otvorio svoje prostore srebrnoj i sanjivoj atmosferi i malim, naizgled beznačajnim stvarima.“
Podsetimo, na izložbi, podeljenoj u četiri celine, bliže su određeni tematski okviri intimizma. Slikarstvo prožeto atmosferom spokojstva i tišine koja isupunjava gradske pejzaže, mrtve prirode, enterijere i figure u njemu, predstavljalo je zaklon od pritisaka sredine, jedan oblik bekstva u sopstvenu sobu koja čuva od neizvesnosti spoljašnjeg sveta. Bogdan Šuput, Kosta Hakman, Ljubica Sokić i Peđa Milosavljević pružili su intimistički pogled na francusku prestonicu, potvrđujući udaljenost od impresionističkog, panoramskog prikaza spektakularnog grada. Posebno, kompozicija Kafana u Parizu koja je izdvojena kao zaštitni znak izložbe, koja pokazuje, možda neočekivano za intimizam, jedan drugačiji noćni Pariz koji je svojom uzavrelom atmosferom i omamljujućom džez muzikom pođednako privlačio naše mlade umetnike.
Pođednako bitna celina izložbe posvećena je najvažnijem motivu intimističkog slikarstva: enterijeru i ženskoj figuri u njemu. Potraga za vlastitom istorijom u kojoj se uvek pojavljuje romantizovanje određenih prostora karakteristična je za gotovo sve enterijerske kompozicije. Intimistički doživljaj žene u opusima Ivana Tabakovića, Nedeljka Gvozdenovića, Milana Butozana, ili Ivana Radovića, oblikovan je pod neposrednim uticajem vijarovske i bonarovske opsesivne vezanosti za tradicionalno shvaćene feminine prostore određene dominantnom buržoaskom koncepcijom žene kao inspiracije i uzornog bića. Za Marka Čelebonovića ili Veru Čohadžić to su, kako navodi dr Metlić, poetski prostori pretvoreni u enigmatičnu, čarobnu pozornicu na kojoj izabrani predmeti stiču samostalnost, postajući simboli doma i zaštite.
Ovom delu postavke pridružuje se i jedini izloženi Akt u enterijeru, Ivana Radovića iz 1933. godine, kojim se upućuje na interesovanje srpskih intimista za večnu umetničku inspiraciju ženskim šarmom. Ona u Radovićevim pogledima na idealno telo supruge Olge ostvaruje najneposredniji dijalog s Bonarom i njegovim predstavama životne saputnice Marte Melinji. Na kraju, odabrana dela Peđe Milosavljevića, Ljubice Sokić i Milenka Šerbana, nastala u toku šeste decenije XX veka, govore o trajanju intimističke poetike i nakon Drugog svetskog rata. Ona upućuju na činjenicu da se intimizam ne može sagledati samo kao slikarski pravac XX veka, već podrazumeva specifičan odnos prema svetu.
E.N.L.
