„Kratki talasi“ na Akademiji umetnosti u Novom Sadu
NOVI SAD: Štokhauzenovi “Kratki talasi”, kompozicija za šest izvođača i četiri radio - prijemnika, čuće se na koncertu koji sutra u 20 časova, na Akademiji umetnosti u Novom Sadu (Đure Jakšića 7) priređuje ansambl “Restrikcije” i Žolt Šoreš. Članovi ansambla “Restrikcije” su: Dunja Crnjanski, Filip Đurović, Slobodan Jukić, Milan Milojković i Nemanja Sovtić.
-...kada postanete ono što zovem radio prijemnik, vi nećete više biti zadovoljni izražavanjem sebe, nećete biti više zainteresovani za sebe uopšte. Ničeg više i nema što bi se moglo izraziti. Bićete oduševljeni onim što će vam se dogoditi. Postaćete medij, objašnjava Karlhajnc Štokhauzen svoju kompoziciju, nastalu nakon što je sa svojim kamernim ansamblom završio turneju po Čehoslovačkoj 1968. U to vreme, ovaj kompozitor je često nastupao sa Alojzom Kontarskim (klavir), Ralfom Gelharom (gong), Johanesom Frišom (viola) i Haraldom Bojeom (elektronijum), kako podsećaju u ansamblu “Restrikcije”, istražujući mogućnosti procesualne muzike u kojoj bi sadržaj i forma bili jasno razdvojeni i to tako da forma bude unapred poznata i definisana, a sadržaj promenljiv i u zavisnosti od spontanog odgovora interpretatora na zadate znakove i instrukcije.
Ovakav način komponovanja je zahtevao značajan udeo improvizacije, ali i posebnu pažnju svih učesnika u izvođenju, budući da je instrukcijama određeno nad kojim muzičkim parametrima treba intervenisati dok se ostali ne menjaju. Takođe, bilo je značajno što je sastav bio sačinjen od dobrih poznavalaca Štokhauzenove muzike koji su često nastupali zajedno, te međusobno poznavali sviračke navike. Međutim, ova prednost je pretila da postane nedostatak, s obzirom na to da je bliskost članova ansambla uticala na ustaljivanje određenih postupaka koji su ugrožavali spontanost i neponovljivost procesualnog dela. Zbog toga je autor “u igru” uključio radio prijemnik, koji je kao instrument, omogućavao da svaki izvođač nužno generiše određeni neponovljivi sadržaj, na koji će ostali učesnici odgovarati procesima transformacije, navode u ansamblu, podsećajući da je Štokhauzen ovaj “instrument” upotrebio u nizu svojih kasnijih ostvarenja.
Ova kompozicija je tokom pedeset godina postojanja postala klasik muzike DŽDŽ veka, odražavajući u sebi brojne protivrečnosti ovog dugog i burnog stoleća. I pored značajnih tehničkih preduslova i neuobičajene logističke podrške koju zahteva od izvođača, “Kratki talasi” su postali jedno od najčešće izvođenih Štokhauzenovih dela.
N. P-j.
