Galerija Matice srpske obeležila svoj dan

Svečanost je posvećena je prezentaciji višegodišnjeg konzervatorskog poduhvata na restauraciji velelepnog ikonostasa nekadašnje srpske crkve u Budimu čiji je autor “živopisac novosadski” Arsenije Teodorović (1767-1826) jedan od najznačajnijih srpskih slikara na prelazu iz baroka u klasicizam.

Postavka obuhvata sve 73 ikone, 68 sa ikonostasa i 5 sa tronova i pevnica, iz arhitektonski reprezentativne i bogato oslikane crkve u Tabanu, delu Budima koji su naseljavali Srbi, stradale u bombardovanju Budimpešte 1945, a zatim srušene četiri godine kasnije. Nakon gotovo 70 godina ikone koje su nasreću sačuvane mogu se ponovo sagledati na jednom mestu zahvaljujući predanom konzervatorskom i restauratorskom radu velikog tima stručnjaka na čijem čelu je bila dr Daniela Korolija Crkvenjakov, koja je i autor izložbe.

U pozdravnoj reči dr Tijana Palkovljević Bugarski, upravnica Galerije Matice srpske je ukazala da Galerija i danas neguje vrednosti kojima su težili njeni osnivači. Posebno se zahvalila timu stručnjaka koji su opsežnim postupkom konzervacije i restauracije spasli sećanje na jedan graditeljski spomenik nacionalne kulture kojeg više nema i sačuvali umetnost za večnost o čijim vrednostima svedoči slikarski rad Arsenija Teodorovića.

"Matica srpska je jedno od najvažnijih mesta strateškog odlučivanja o srpskoj kulturi. Među najkrupnijim strateškim odlukama u razvoju moćnog kulturološkog sistema Matice srpske jesu i one odluke vezane za početak prikupljanja i razmene knjiga, časopisa, novina, kao i početak prikupljanja muzejskih i umetničkih eksponata važnih za kulturnu istoriju Srba", rekao je predsednik Matice srpske prof. dr Dragan Stanić podsećajući na velikog dobrotvora i zadužbinarskog posvećenika Savu Tekeliju koji je Matici predao na čuvanje ne samo čitavu instituciju Tekelijanuma nego i veliku biblioteku, numizmatičku zbirku, kao i niz artefakata i dragocenosti: slika, reljefa, nakita.

U taj razvoj, kao i u celu Maticu, ugrađena je ogromna energija mnogih ljudi visoke kreativne pameti, posebnog umetničkog senzibiliteta i velike radne energije.

Srpsku crkvu u Budimu i umetničko delo Arsenija Teodorovića koji je oslikao ikonostase i zidove u dvadesetak crkava, uvedeći novine u religiozno slikarstvo i povezujući kasnobarokne sa klasicističkim uticajima, predstavio je u svojoj besedi dr Vladimir Simić, istoričar umetnosti, docent na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Beogradu.

Izložbu je otvorila Maja Gojković, predsedica Skupštine Republike Srbije posećajući na ogroman značaj Matice srpske i njene Galerije za očuvanje našeg nasleđa na ovom prostoru, na tradiciju i dobročinstva koje je oduvek imalo značaja za njen rad.

"Osnivači Matice srpske imali su vizonarsku misiju brige za stvaralaštvo našeg naroda i očuvanje nacionalnog identiteta. Uporedo sa teškom i mukotrpnom borbom za obnavljanje srpske državnosti tekla je ne manje važna borba za našu kulturu i njeno mesto među prosvećenim evropskim narodima", rekla je Maja Gojković, ukazujući na put od zamisli Teodora Pavlovića o stvaranju skromnog muzeja do današnje savremene institucije koja ima jednu od najbogatijih umetničkih zbirki kod nas.

Briga na zaštiti srpskog kulturnog nasleđa u regionu iznedrila je ovu izložbu Arsenija Teodorovića koja, po njenim rečima predstavlja svedočanstvo o trajanju jednog naroda uprkos iskušenjima i nedaćama kroz koje je prolazio. Konzervatorski rad na ovim ikonama je, kako je naglasila predsednica Skupštine Srbije učinio da se spase ne samo dragocen Teodorovićev rad, već omogući i trajno sećanje na crkvu u Budimu.

"Muzeji i galerije danas moraju biti mesto susreta gde ćemo svi imati priliku da učimo o našoj prošlosti kako bismo je bolje razumeli i lakše se suočili sa izazovima koje nam budućnost donosi", poručila je Maja Gojković.

Očuvanje istorijskog sećanja ima posebnu značaj za kulturu jednog naroda, najbolji način za negovanje tradicije i brigu o baštini koju smo nasledili od predaka i njeno oživljavanje u savremenom kontekstu.

Izložba će u prostoru Galerije Matice srpske trajati do jula sledeće godine, a pratiće je niz predavanja, stručnih vođenja i radionica posvećenih ovako složenom konzervatorskom poduhvatu. Zatim će gostovati u Budmpešti, da bi konačno odredište dobila u novoj zgradi Muzeja srpske pravoslavne eparhije budimske u Sentandreji koji bi trebalo da bude završen do kraja sledeće godine kada se navršava i 200 godina od početka oslikavanja ikonostasa.

Zahvalnice Kluba prijatelja GMS

Negujući tradiciju dobročinstva sa institucijama i pojedincima koji su učestovali u programima Galerije i doprineli njenom uspešnom radu na očuvanju i prezentaciji nacionalne umetnosti sinoć su uručene brojne zahvalnice Kluba prijatelja GMS patronima, pokroviteljima, dobrotvorima, darodavcima i prijateljima, između ostalih nagradu je dobio i Miloš Vučević u ime Grada.

N.Popov

Foto: S Šušnjević