Hrvatski i mađarski filmovi u fokusu Festivala evropskog filma Palić

Reč je o filmovima primarno produciranim u Hrvatskoj, odnosno Mađarskoj, pa su se kao takvi uklopili u ovogodišnji koncept Palićkog festivala da u fokusu imaju filmove iz ove dve zemlje.

„Ne gledaj mi u tanjir“ ili „Ne gledaj mi u pijat“, kako se u originalu zove debitantski film Hane Jušić, prikazuje jednu disfunkcionalni šibeničku porodicu, sa kćerkom Marijanom u prvom planu, pogotovo od trenutka kad joj se otac šlogira, a ona preuzme hraniteljsku ulogu. Već iz ovog krokija se da zaključiti da nema ni traga nekoj primorsko-dalmatinskoj idili, pošalicama, nego da je pre reč o svojevrsnoj socijalnoj i psihološkoj drami, iako kroz film provejava zrnce humora, uglavnom crnog i surovo potcrtanog.

Prikaz socijalnog i ekonomskog miljea približno je sličan naličju brazilskog društva, favelama Rio de Žaneira, pogotovo zato što se u pozadini prvog scenografskog plana, stalno vide neki sportisti i slave njihovi uspesi. Izvanredan scenario i režiju Hane Jušić koja kreira upečatljivo sugestivnu atmosferu, prate i odlična glumačka ostvarenja, predvođena mladom Miom Petričević u glavnoj ulozi.

Marijana (Mia Petričević) je medicinska tehničarka koja nakon rada u bolnici prihvata i rad na čišćenju kuća bogatih Hrvata iz obližnjeg sela, ljudi koji žive u Americi. Nakon očevog šloga, u kući joj više niko ne radi. Brat joj ima neki feler, nekorektno govoreći, i nije sposoban da samostalno brine o svom životu, što se isto može reći i za majku, koja se nakon muževljeve bolesti, dodatno oslobađa stega odgovornosti za porodicu. Marijana i u ovim okolnostima ipak uspeva pronaći nešto svoje, samo da bi shvatila da ipak neće otići u Zagreb i napustiti ih...

U gradaciji, narativ filma postaje sve teži i teži, nudeći niz uznemirujućih prizora kada Marijana „pukne“ od pritiska u kući i odluči se predati do tada sputanom istraživanju svoje stvarne prirode i seksualnosti. U konačnici, što bi rekli Hrvati, uz mnoštvo motiva, od društvenih do intimnih, kao osnovna poruka filma, ostaje upečatljiv naslov, uz koji ide i ono „ne broj tuđe zalogaje“ – nemojte suditi ljudima, jedna divna ideja i pođednako „strašan“ film.

„Jupiterov mesec“ Kornela Mundruca daleko je od debitantskog filma ovog reditelja. Već iskusan, poznat i priznat, i ovaj put Mundruco priča angažovanu priču, o paklu društvenog života Budimpešte u koji sticajem nesrećnih okolnosti stiže jedan mladić sa atributima anđela iz Sirije (deluje kao besmrtan i može da leti). Preplet fantastičnih, realističkih i akcionih scena (Sirijca sve vreme ganja pandur koji ga je već upucao na granici, a brani ga doktor sumnjivih etičkih načela), donekle zbunjuje gledaoca o kakvom filmu se zapravo radi. Jurnjave kolima, pucnjave, elementi trilera i drame, nedorečenost prirode glavnog junaka, prepliću se do neprepoznatljivosti, jasno otvarajući ipak jednu tezu – Evropi je došao kraj i neminovno će se promeniti. Ovu tezu potcrtava i uvodni tekst koji objašnjava da je naslov pozajmljen iz astronomije i činjenice da se jedan od mnoštva Jupiterovih meseca, onaj za koji se smatra da bi mogao da bude izvor novog i nepoznatog života zbog zaleđenog mora ispod svoje kore, zove upravo Evropa.

Igor Burić