130. ROĐENDAN ČARLIJA ČAPLINA Skitnica i Kralj nemog filma!

Lik Skitnice, koji je stvorio u mladosti i njime se globalno proslavio, publiku osvaja i dan-danas, a opus mu se stalno iznovo otkriva, u poslednje vreme posebno onaj kompozitorski. Taj je aspekt njegovog stvaralaštva dosad je bio izuzetno zapostavljen. Mnogi tako vrlo dobro poznaju temu “Smajl”; pesmu sa stihovima “Smej se i kada ti se slama srce”, hitom je u svoje vreme učinio Net King Kol, ali manje je poznato da je melodiju za nju komponovao upravo Čaplin za film “Moderna vremena” iz 1939...

Na pozornici je prvi put zapevao s pet godina, a kao tinejdžer sam je naučio svirati violinu i violončelo. Violinu je vukao svugde sa sobom, žice je obrnuo kako bi mogao svirati levom rukom i satima bi vežbao, a dolaskom zvuka na filmska platna situaciju je itekako dobro iskoristio.

Osim nama dobro poznate Žeraldine, Čaplin je imao je još desetero dece, a ženio se četiri puta. Prvi put s 29, a supruga, Mildred Haris, imala je 16. Drugu suprugu, također 16-godišnjakinju Litu Grej, oženio je kad mu je bilo 35, i to u Meksiku, jer bi ga u Kaliforniji zatvorili zbog venčanja s maloetnicom. Treća supruga, Polet Godar, imala je 20 kad su se oženili, a Čaplin 47. Sreću je komičar pronašao u svojoj 54. i u svome četvrtom braku s Unom O’Nil, kojoj je u vreme venčanja bilo 18. Njen otac, dramaturg Juyin O’Nil, koji je od Čaplina bio stariji samo pola godine, tada je prekinuo kontakt s kćerkom.

Čaplin nije znao niti da piše, niti da čita note. Svoj proces opisivao je kao “pevušenje melodije kolegama kompozitorima”. Prema Dejvidu Reksinu, koji je s njim radio na filmu “Moderna vremena”, malo toga mu je promicalo, kako oku, tako i uhu, i imao je predloge ne samo o temama i tome kako ih i kada treba koristiti, nego i o tome na koji bi se način muzika trebala razvijati...

Čaplin je rođen u siromašnoj porodici zabavljača i već s 12 godina ostao je bez oca. Majka mu je, kad je bio tinejdžer, završila u mentalnoj ustanovi. Pre svoje desete promenio je nekoliko veoma slabo plaćenih i fizički napornih poslova, a formalno školovanje završio je u 13. Od osme godine nastupao je u vodvilju i glumački, usprkos teškim životnim okolnostima, brzo napreduje. Kao sedamnaestogodišnjak već je bio poznat kao vrhunski komičar.

Postoje brojne teorije zavera o poreklu Čarlija Čaplina, a jedna tvrdi da je rođen u romskoj čergi u Engleskoj, i da su mu roditelji i svi preci bili zabavljači i članovi tzv. putujućeg naroda. Tu teoriju zagovara i gangsterska serija “Peaky Blinders”, u kojoj se lik Čaplina pojavljuje u jednoj od epizoda druge sezone. Velika zvezda, prema seriji, rođena je u romskoj čergi u Black Patchu u blizini Birminghama.

Odlazi na turneju po SAD-u, a samo pola godine kasnije dobija poziv New York Motion Picture Company. S 26 godina najplaćeniji je glumac sveta, a osim po filmovima “Mališan”, “Veliki diktator” i “Setla pozornice”, najpoznatiji je po liku Skitnice (The Tramp), jedinstvene figure komedije i verojatno najpoznatijeg lika u istoriji filma, kojim je Čaplin pokazao majstorstvo u slojevitoj razradi gega koja najčešće proizlazi iz njegove glume zasnovane na izvanrednim sposobnostima mimike, gestikulacije i akrobatskih pokreta.

Skitnicu, za koju je nadahnuće zasigurno pronašao u svojim ranim londonskim danima obeleženim skitnjom, Čaplin je igrao od 1915. do 1940-ih, a lik je ikonografski prepoznatljiv u preširokim hlačama i iznošenom fraku, traljavim prevelikim cipelama, s polucilindrom, štapom i brčićima.

- On uvek glumi samog sebe, kakav je bio u svojoj zlosretnoj mladosti. Ne može da pobegne od utisaka i poniženja prošlih vremena svog života - zapisao je o tome 1931. Sigmund Frojd.

Čaplin je već 1914. počeo režirati i montirati svoje filmove, a uskoro su mu u produkcijskim studijima dali i potpunu umetničku kontrolu. Vlastiti studio Junajted artists osnovao je 1919. i bio jedan od njegovih čelnih ljudi sve do početka 1950-ih, kad napušta Ameriku.

N. Dn.