BICIKLOM KROZ VOJVODINU: Dobrinci Prota Đorđe s meštanima sačuvao 300 godina staru dudaru
Obišao sam biciklom dobar deo Vojvodine, ali nigde kao u Dobrincima nisam video toliku ponudu poljoprivrednih proizvoda ispred kuća.
Pred svakom drugom kapijom prodaju se bundeve, tikve, dunje, kupus, svinjska mast...
Prema istorijskim podacima, Dobrinci su najstarije naselje na području rumske opštine, a do početka 19. veka i jedno od najvećih mesta u Sremu. Hrabrost i slobodarki duh Dobrinčana i njihovo učešće u Prvom i Drugom srpskom ustanku su sačuvani u zapisima Nićifora Ninkovića rođenog u Dobrincima koji je bio direktan svedok i hroničar tih vremena. Opis likova Karađorđa, Knjaza Miloša, srpskih vojvoda i hajduka, zahvaljujući njemu sačuvani su kao svojevrsna istorijska građa…
Dom kulture “Vida Bošković” u Dobrincima liči na sve samo ne na mesto u kojem obitava kultura. Veliki, nekada lepo uređeni prostor sa binom danas je ruina. Tužno je što se na njegovom ulazu nalaze dve, isto tako zapuštene table sa imenima očeva i dedova sadašnjih žitelja Dobrinaca koji su poginuli ili ubijeni u Drugom svetskom ratu.
Preko puta Doma kulture nalazi se i jedna stara kuća sa jako lepom fasadnom plastikom sa okruglim portalom kroz kojeg se nekada ulazilo u kafić po imenu “Dandy” koji je, po svemu sudeći, takođe zatvoren. Srpska pravoslavna crkva u Dobrincima kao i ona u susednim Donjim Petrovcima - posvećena je Svetom Nikoli. I njen ikonostas je raskošan. Prota Đorđe me sačekao ispred hrama na preporuku zajedničkog prijatelja Jaroslava Stupavskog. Prota mi priča kako je ikonostas tokom rata bio premazan bronzom i ustaše ga nisu izvadile i odnele za Zagreb kao u slučaju mnogih crkava i manastira u Sremu.
Crkva Svetog Nikole u Dobrincima je podignuta u prvoj polovini 19. veka po sklapanju ugovora mitrovačkog zidara Franca Sigla i Crkvene opštine. Unutrašnjost crkve ukrašena je zidnim slikama Petra Čortanovića iz 1831.
Prota mi priča kako je pred kraj Drugog svetskog rata u jesen 1944. u tornju crkve bilo ustaško mitraljesko gnezdo. Partizani su pristizali putem iz pravca Pećinaca i odjednom su videli da ih nešto kosi, padao je jedan po jedan. Mitraljez za tornja imao je domet pet kilometara a na 2.000 metara njegova paljba bila je ubitačna. Toranj je tačno preko krovova gledao na put kojim su dolazili partizani. Preživeli borci su se pregrupisali, vratili u Sibač gde je bila baza Crvene armije, uzeli jednu “kaćušu” i pogodili toranj koji je pao i hram je stajao tako decenijama…
- Došao je moj prijatelj Jaroslav i pitao: kako MK Grupa može da vam pomogne! Rekao sam mu da bi nam značilo farbanje stolarije. On se nasmejao: Proto, dajte nešto kapitalno! I podignut je novi toranj po ugledu na onaj srušen 1944 - priča prota Đorđe Pavlović dok me ispraća na putu ka Kraljevcima.
Pre četiri godine prota Đorđe je zajedno sa grupom meštana rešio da dudaru u ataru njihovog sela sačuva od zaborava i propadanja.
Tek ponegde se može naći prava dudara sa više stabala. Za onu u Dobrincima, pored stadiona seoskog Fudbalskog kluba „Sremac“ , kažu da je stara oko 300 godina i da je jedna od najstarijih u Evropi.
Rimsko utvrđenje na 18 hektara
Nedaleko od Dobrinaca nalazi se arheološko nalazište Solnok. Prostire se na površini od 30 hektara. Na lokalitetu se nalaze ostaci rimskog vojnog utvrđenja, civilno naselje i nekropola.
Prva istraživanja ovog lokaliteta izvedena su tokom 1882. Tada je otkriven deo rimske nekropole severno od utvrđenja. U nastavku istraživanja 1966. i kasnije 1983-86. otkriveni su brojni pokretni nalazi, a na površini zemlje i danas se mogu videti ostaci od opeka, kamena, krečnog maltera, arhitektonske plastike, mermerne oplate, mozaičkih kockica, opeke sa žigom legije kao i ostali brojni pokretni arheološki materijal.
Tokom 1992. otkriveno je da se radi o utvrđenju na površini od 18 hektara, sa 25 isturenih kvadratnih kula koje su postavljene na 40-45 metara rastojanja. Utvrđenje je podignuto u drugom veku, a obnovljeno u trećem veku. Naselja i nekropole nastavili su trajanje i u četvrtom veku.
Prota Pavlović, osim što vodi duhovni život u selu i okuplja svoje parohijane, često kada skine mantiju, radi i mnoge druge poslove kako bi oživeo društveni život u selu. Poznata je priča da je pomogao prilikom dizanja Fudbalskog kluba „Sremac“ iz pepela, koji sada iz godine u godinu prelazi u viši rang takmičenja. Tako je zajedno sa meštanima, članovima fudbalskog kluba i ženama iz Udruženja „Tifani“, vratio stari sjaj ovoj, kako kaže, najstarijoj dudari u Evropi.
-Dud rađa svake godine, plodovi se vide, lepi su i zdravi, a niko ga ne kupi. Osladi se tek poneko, malo ko od želje preko leta dođe ovde da se najede dudova. Naša deca danas ne znaju šta je dud - kaže seoski paroh Đorđe Pavlović.
Meštani pamte još i dudaru u Nikincima i po koje stablo u Vognju. Danas su zaboravljeni, a nekada su se meštani sela otimali ko će pre do plodova za čuvenu rakiju dudinjaru. Tako govori Branislav Kojčin, ekonom u FK „Sremac“, koji je sam prošle godine odgajio i rasadio 18 mladica duda, ne bi li se sačuvao seoski drvored…
-Naš stadion je bio poznat po dudari, tako su ga svi i zvali po Sremu, a i šire. Ona je obeležila naše detinjstvo i mladost, uživali smo ovde, brali dud i jeli, a omladina danas ni ne zna šta je to. Za dudaru znaju svi koji dolaze kod nas na stadion, koji je preko leta u debeloj hladovini, baš zahvaljujući našoj dudari - kaže Svetozar Vukajlović, nekadašnji fudbaler, danas električar u FK „Sremac“ Dobrinci.
Za dud se, pored toga što je najzdravije, kaže i da je najpametnije voće, jer poslednje cveta, tek kada se ustali toplo vreme. Dugačak je spisak hranjivih materija koje ima, kao i zdravstvenih teškoća koje ovo voće leči. A najzanimljivije je to što je ova voćka otporna na mnoge štetočine i bolesti, raste i rađa bez hemijskih tretmana, a malo ko danas zastane da se najede crnog, belog ili crvenog duda, koji je nekada bio simbol svakog sremskog šora.
Robert Čoban
