Obeležena 80. godišnjica „Krvavog januara“ u Zrenjaninu
ZRENJANIN: Služenjem pomena stradalima i polaganjem venaca na spomenik žrtvama fašizma na Žitnom trgu u Zrenjaninu, juče je obeležena 80. godišnjica od jednog od najtragičnijih događaja u ovom gradu tokom Drugog svetskog rata, koji je poznat kao “Krvavi januar”.
Vence na spomenik su, u ime lokalne samouprave, položili gradonačelnik Simo Salapura, njegov zamenik Saša Santovac i predsednik Skupštine grada Čedomir Janjić.
Podsetimo, na treći dan pravoslavnog Božića, na dan Svetog prvomučenika – arhiđakona Stefana, 9. januara 1942. godine, fašisti su izveli jedan od najvećih zločina u Banatu
tokom okupacije. U Zrenjaninu, tadašnjem Petrovgradu, u Kikindi, Dragutinovu (danas Novo Miloševo) i Banatskom Aranđelovu streljano je 150 rodoljuba. Trideset građana srpske i romske nacionalnosti, zarobljenih u racijama tokom jeseni 1941. godine u nekoliko mesta u Banatu, streljano je u Zrenjaninu, u dvorištu sudskog zatvora. To nisu bili samo komunisti, već i obični građani i slobodarski opredeljeni ljudi, koji nisu želeli da prihvate nemačku okupaciju.
Ovi tragični događaji, poznati kao Krvavi januar ili Krvavi srpski Božić, usledili su u znak odmazde okupatora prema akcijama antifašista u gradu i okolini nakon aprilske okupacije, 1941. godine. Kako bi dodatno zaplašio stanovništvo, streljane iz zatvora okupator je proneo kroz sam centar grada. Potom ih je obesio na Žitnom trgu, gde su stajali 24 časa. Među trideset rodoljuba, pogubljenih u Petrovgradu, posebno je ođeknula smrt dr Lazara Mijatova i Olge Ubavić.
Ovaj zločin fašista posebno je smišljen. Namerno je odabran ovaj datum, kako bi se srpski narod još više zaplašio i prestao da pruža otpor okupatoru. Pored toga što su građani streljani 9. januara, na treći dan Božića, oni su, od zgrade suda, dovezeni seljačkim zapregama u centar grada. Tamo je bilo na stotine posmatrača, uglavnom nemačke nacionalne manjine. Cilj je bio što više poniziti srpski narod, kojima su obešeni rodoljubi i stradalnici predstavljeni kao “Božićno drvo”. Sve to govori o strahotama fašističke okupacije i “krvavom Božiću 1942. godine”, kao jednom o najstrašnijih događaja u ratnom periodu u ovom gradu.
Inače, spomenik žrtvama fašizma na Žitnom trgu restauriran je i saniran tokom prošle godine. Radovi su finansirani sredstvima Ministarstva za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja i Grada Zrenjanina, a po projektu koji je izradio zrenjaninski Zavod za zaštitu spomenika kulture. Osim temeljnog čišćenja postolja i tri kamena obeliska, zamenjene su oštećene i popunjene nedostajuće mermerne ploče na postamentu. Rekonstruisan je ukrasni zid od žute klinker-opeke oko spomenika i obnovljen je natpis na spomeniku sa imenima trideset žrtava, koje su nastradale u tragičnim ratnim događajima 9. januara 1942. godine.
Ž. Balaban