Izložba o baštini Jevreja u Gradskom muzeju Subotice

Izložba kao jedan od rezultata projekta pruža priliku za upoznavanje, razumevanje i značaja nematerijalne i materijalne baštine jevrejske zajednice u gradu na severu Bačke.

U Gradskom muzeju Subotice naglašavaju da kroz učešće u projektu svojim radom doprinose prezentaciji i popularizaciji kulturne baštine subotičkih Jevreja kao posebne i jedinstvene vrednosti. Autori izložbe „Svakodnevni život Jevreja u Subotici” su istoričar umetnosti i viši kustos Ljubica Vuković Dulić, viši bibliotekar Dora Hičik i grafičar Čaba Lalić. Zvanično otvaranje izložbe je izostalo zbog epidemiološke situacije, ali je postavka u Gradskom muzeju dostupna posetiocima do 10. juna.

U ovom projektu Dunavskog transnacionalnog programa učestvuje devet gradova pri čemu je vodeći partner mađarski grad Segedin, pored Subotice partneri su još Banja Luka, Galati i Temišvar (Rumunija), Kotor, Murska Sobota (Slovenija), Osijek (Hrvatska) i Regensburg (Nemačka). U implementaciji projekta učestvuju kao pridruženi partneri Gradski muzej Subotice, Rumunski institut za istraživanje nacionalnih manjina, Institut za kulturu, turizam i sport Murske Sobote i jevrejske opštine Banja Luke, Osijeka, Segedina i Temišvara i Jevrejska zajednica Crne Gore.  

Glavni cilj projekta je da se iznova sagleda, istraži, predstavi  i učini dostupnom skrivena baština jevrejskih zajednica sa područja država partnera u ovom projektu.  Učesnici u projektu očekuju da se kao rezultat objedinjeni kulturni kapital može manifestovati kao baza za istraživače jevrejske baštine na ovim područjima, ali i kao konkurentni turistički proizvod dostupan širokoj i raznovrsnoj publici.

Projektom je zamišljeno da se osim već pepoznatljivijih jevrejskih simbola u pojedinim sredinama (sinagoge, groblja, spomen obeležja, javne ili stambene zgrade) istakne i zainteresovanima ukaže i na druge elemente kulture, kao i materijalne i nematerijalne baštine jevrejske zajednice.

Jevreji žive u Subotici od 1775. godine i od tada do danas jevrejska zajednica je ostavila brojne materijalne elemente kulturnog nasleđa, kao što su Sinagoga, zgrada Jevrejske opštine Subotica i Zimska sinagoga, jevrejsko groblje, Palata Demeter koja je danas zgrada Gradskog muzeja Subotica. Javne zbirke poput biblioteke, arhiva i muzeja tokom svog postojanja su delovale u smeru prikupljanja, obrade, čuvanja i prezentacije obimnog pokretnog kulturnog nasleđa subotičkih Jevreja, kao što su književna dela, novine i časopisi, arhivski dokumenti, predmeti iz svakodnevnog života te brojna likovna, književna i muzička dela. 

Tematske jedinice prikazane na izložbi usmerene su upravo na isticanje pojedinih ličnosti i institucija, odnosno doprinosa subotičkih Jevreja kulturnom, društvenom i privrednom razvoju Subotice, a osvrću se na vremenski period od druge polovine 18. veka, kada se pojavljuju imena prvih Jevreja u Subotici pa do 1941. godine.  Tematske izložbene celine bazirane su na rezultatima dosadašnjih istraživača jevrejske kulture, čije su publikacije prikazane kao sastavni deo izložbe, kao i na građi i predmetima koji se čuvaju u Gradskom muzeju Subotica i Istorijskom arhivu u Subotici, od kojih se neki prvi put stavljaju u kontekst ove teme.

M. Mitrović