HRISTIFOR I MIHAILO RISTIĆ U BELOJ CRKVI OSTAVILI NEIZBRISIV  TRAG Nekadašnji hotel i porodična vila samo obrisi izvornih zdanja (Foto)

Hristifor Hadži Ristić rođen je u Beloj Crkvi, a kako se navodi u literaturi Živana Ištvanića „Hoteli stare Bele Crkve”, jedan je od najzanimljivijih začetnika savremenog trgovačkog, poslovnog i hotelskog poslovanja među belocrkvanskim Srbima i pravoslavnim trgovcima Bele Crkve krajem dvadesetih i početkom tridesetih godina 19. veka. On je napravio prvi srpski hotel u Beloj Crkvi 1831. ili 1832. godine na uglu tadašnje Glavne i Vendelinijeve ulice, odnosno današnjih ulica 1. Oktobra i Proleterske. Takođe, ima i velike zasluge za funkcionisanje elitnog „Trgovačkog udruženja”, koje su činili uglavnom Srbi i pravoslavni trgovci.

U pomenutoj literaturi dalje piše da je mesto na kom je podignut hotel „Ristić” prvobitno bila stambena kuća Tobijasa Rihtera, a kasnije Sebastijana Sauervalda, koji ju je potom prodao opštinskim vlastima 1778. godine, za potrebe prvog Magistrata, koji je tu bio do 1788. godine. Tada se on seli, a zdanje je kasnije adaptacijama izgrađeno kao dvostruka prostorna stambena kuća sa 10 različitih prostorija (šest soba, dva predsoblja, kuhinja i kupatilo). U dvorištu je, osim konjušarnice bila i stražarnica, koja je imala sobu, kuhinju, ostavu, pretsoblje sa prolazom i nužnikom sa dve kabine. U dvorištu je bio i ozidan bunar, u baroknom stilu. Od 1801. do 1830. godine se ponovo uselio Magistrat sa činovnicima, da bi kasnije  kupio Hadži Ristić, plativši zdanje 2.450 florina.

Jednospratna zgrada, kako se dalje navodi u literaturi, građena je od cigle i maltera, sa osnovom u slovu „L” i u klasičnom antičkom stilu. Ristić je od gornjeg dela objekta načinio hotel, a donji deo je koristio za trgovačke potrebe, gde je i živeo sa svojom porodicom. Taj prvi srpski hotel u Beloj Crkvi najverovatnije je radio od 1831. do 1837. godine, a u literaturi piše da postoji mogućnost da je na fasadi rađena izvesna nadogradnja između 1836. i 1837. godine. Nakon Hristiforove smrti, prostorije u donjem delu zdanja su izgleda i dalje bile aktivne po pitanju trgovine, ali nije utvrđeno tačno do kog vremena.

Mihailo H. Ristić bio filozof i pravnik

Mihailo Hristifor Ristić rođen je u Beloj Crkvi 18. septembra 1829. godine. Osnovnu školu je završio u Beloj Crkvi, a gimnaziju u Vršcu i Sremskim Karlovcima. Studije filozofije završio je u Segedinu, a prava u Pešti. Predavao je istoriju i filozofsku propedevtiku u Karlovačkoj gimnaziji od 1853. do 1861. godine, a u isto vreme, uz pomoć patrijarha Josifa Rajačića, objavljuje „Sistem celokupne filozofije” u deset knjiga, što je i prvi sistem filozofije na našim prostorima. Sremske Karlovce napušta 1861. godine i vraća se u rodnu Belu Crkvu, gde se bavi advokaturom. Bio je i narodni poslanik, a više godina je bio na čelu Srpske crkvene opštine. Kao delegat belocrkvanskih Srba na karlovačkom kongresu pojavio se 1869. godine, a jedan je od osnovača i prvi predsednik Srpske čitaonice. Umro je 1897. godine.

Kasnije, drugom polovinom 19. veka, hotel postaje advokatska kuća porodice Mihaila H. Ristića i sina mu Velimira (1867-1949). Velimir Ristić inače se advokaturom bavio do 1941. godine, a bio je i doktor prava, predsednik Okružnog suda u Beloj Crkvi. Odlikovan je ordenom Belog orla 1921. godine.

Kasnije je donji deo bivšeg hotela sa trgovinama ostavljen za izdavanje, dok je ceo gornji prostor prodajom prešao u vlasništvo Ernesta Ružičke. On je napravio elitne sobe za trgovce i turiste, u sklopu hotela „Haler – Ružička”, kako se može videti na mnogim sačuvanim razglednicama Bele Crkve tog vremena. Danas je objekat u velikoj meri izmenjen, fasada je prefarbana i oštećena, te se ne može sagledati originalan izgled nekadašnjeg objekta.

Kod savremene pijace nalazi se vila porodice Ristić, koja je sagrađena oko 1900. godine, kaže nam direktor Narodne biblioteke i muzeja u Beloj Crkvi Igor Vokoun. Opisuje je kao kuću prizemnog tipa, orijentisanu sa dve ulične fasade sa naznačenim zabatima, kao glavnim arhitektonskim elementima. Nad samim objektom dominira kula koja zapravo nema posebnu namenu, već je forma slobodnog izraza samog arhitekte. Kompletna stolarija u objektu je izvedena u secesijskom maniru sa prikazima biljnih vreža.

 Ivana Bakmaz

Foto: F. Bakić/Knjiga „Hoteli stare Bele Crkve”, Knjiga „Bela Crkva tri veka”