GRADSKI MUZEJ U VRŠCU JEDAN OD NAJSTARIJIH I NAJBOGATIJIH U ZEMLJI Baštini više od 250.000 eksponata

Gradski muzej u Vršcu danas baštini više od 250.000 istorijski značajnih eksponata, podeljenih u stručna odeljenja: od arheološkog i istorijskog, preko numizmatičkog, etnološkog, prirodnjačkog, do umetničkog, bibliotečkog i konzervatorsko – restauratorske radionice za štafelajno slikarstvo i keramiku.

– U vreme nastanka Muzeja, gradske vlasti su pozvale učitelja Feliksa Milekera da preuzme ulogu kustosa, kome i pripada vanvremenska zasluga za obogaćivanje muzejskih zbirki, putem terenskih iskopavanja, otkupa predmeta, dok je znatan deo starina došao kroz poklone brojnih darodavaca – rekla je Ranimirov. – On je tada blisko sarađivao sa istaknutim intelektualcem tog vremena, Leonardom Benom, koji je inače rođen u Beloj Crkvi i tamo je osnovao belocrkvanski muzej. Prva izložba za javnost otvorena je 1896. godine, a sada se u centralnoj zgradi „Konkordija” nalazi nekoliko stalnih postavki.

Istoričarka kaže da je Feliks na mestu direktora i jedinog zaposlenog lica bio ceo radni vek, do svoje 80. godine. Zahvaljjući njemu, fond muzeja je formiran, a zatim se i broj predmeta povećavao i dostigao oko 125.000. Muzej je oduvek funkcionisao zahvaljujući dobrim ljudima koji su imali svest o tome da mu deo porodičnog nasleđa poklone i do danas je uglavnom tako. Jedan od darodavaca je bio i čuveni Paja Jovanović, rođeni Vrščanin i u muzeju se baštini deo njegovih dela.

– Nakon Milekera dolazi arheolog, Rastko Rašajski, a fond predmeta nastavlja da se uvećava, te se do danas ovde čuva više od 250.000 eksponata – priča naša sagovornica. – Muzej izdvajaju dva depandasa, Vršački zamak i Apoteka na stepenicama, koja je najstarija u zemlji. Arheološko odeljenje je najbrojnije i najbogatije, a ono što izdvajamo jeste replika čuvenog vršačkog idola kog je otkrio Mileker, na lokalitetu Vatin i manji originalni primerak dupljajskih kolica. U istorijskom odeljenju, kao najznačajnije primerke čuvamo privilegovanu tržišnu povelju iz 1804. godine, koju je Franc II dodelio graničarima banatskim. Vrščanima je dragocena zbog grba koji se nalazi na njenoj prvoj strani, isti kao grb Grada Vršca, koji u nepromenjenom obliku egzistira od nastanka do danas.

Na odeljenju etnologije Ranimirov je istakla velosipede, koji odaju  bogatu prošlost građanskog života Vršca. Grad je bio poznat po svilarstvu, i postojao je čitav put svile od Vršca do Bele Crkve.

Umetničko odeljenje je jedno od starijih u muzeju, a naša sagovornica istakla je čuvenog vršačkog umetnika Paju Jovanovića, čija su se dela otkupom našla u tom kulturnom zdanju.

– Muzeju je poklonio portret kompozitora Džodića, a gradske vlasti su poklonile triptihon, koji je Paja slikao po njihovom nalogu, radi obeležavanja milenijumske izložbe u Budimpešti – kazala je Ranimirov. – Tu su i dva dela, svetovni prikaz prepodobne majke Angeline Branković i delo „Sveti Nikola spasava zarobljenike”, koja pripadaju Eparhiji banatskoj, a nekada su bila izložena u Sabornom hramu. Zahvaljujući episkopu banatskom, Nikanoru, one su privremeno ustupljene Gradskom muzeju. Ono što nas izdvaja od drugih, pored Galerije Matice srpske, jeste portret kralja Aleksandra Karađorđevića, naslikan u gotovo prirodnoj veličini.

Interesantna je činjenica koju nam je istoričarka spomenula, da su u dobrim odnosima sa potomkom Feliksa Milekera, Julijusom Pastom. On je ove godine dobio povelju Grada Vršca za sve zasluge porodice Past, koja je veliki deo porodične zaostavštine poklonila muzeju. Zahvaljujući njima, tu se baštini fond posvećen Feliksu Milekeru. Kada su prošle godine  obeležavali 240 godina od osnivanja muzeja i 80 godina od smrti Milekera, njegov potomak Past je prisustvovao događaju, a u legat je sa sobom doneo deo porodične biblioteke.

Prva apoteka „Kod Spasitelja“ u Vršcu, osnovana je 1784. godine, a ime nosi po ulici u kojoj se nalazila – Spasiteljev sokak. Zgrada je podignuta u drugoj polovini XVIII veka i po arhitektonskoj kompoziciji pripada klasicističkom stilu. Zbog značaja za apotekarstvo, zgrada je 1970. godine stavljena pod zaštitu države, a danas je aktivna kao muzej. Naziv „Apoteka na stepenicama“ bio je opis zgrade sa stepeništem prislonjenim na zapadnu fasadu, a drugo ime, „Velika lekarna“, opisivao je njenu veličinu u odnosu na druge apoteke. Poslednji vlasnik bio je Aleksandar Jovanović, polubrat čuvenog slikara Paje Jovanovića. U zgradi su danas stalne postavke „Umetnost farmacije – od biljke do tablete“ i Prirodnjačka zbirka – sa eksponatima iz paleontologije, geologije, zoologije i ornitologije.

Ivana Bakmaz

Projekat „Perom i objektivom u Vršcu” realizuje „SOMMELIER 2020 DOO”, a sufinansira Opština Vršac. Stavovi u podržanom projektu ne izražavaju nužno stavove organa koji je dodelio sredstva.