Geometar iz Zrenjanina Pal Daniel XII održava staru jermensku lozu

– To je lepo, ali i obavezujuće – priča Pal Daniel. – Ja sam o svojim uglednim precima slušao u porodici, od oca i bake, a trudim se da nenametljivo i postepeno istoriju porodice prenesem svojoj deci.

A istorija porodice Daniel proteže se nekoliko vekova unazad. Ova familija, inače, jermenskog je porekla. Neki davni, davni prapredak, kao i veliki deo jermenskog naroda, krenuo je, sklanjanjući se iz nehrišćanskog okruženja, sa obronaka Ararata u neki bolji i bezbedniji svet. Preko Kavkaza, Krima i Moldavije, stigli su do Erdelja, u to vreme u Ugarskoj kneževini, koja traži spas kod Habsburgovaca od Osmanlija.

Danielovi se naseljavaju u gradić Eržebetvaroš, potom Samošujvar. Kasnije, ovaj gradić promenio je ime u Gerla, pod kojim i danas postoji u Erdelju. Pod izvornim prezimenom Henganos, u ovom gradiću naseljavaju se porodice tri brata – Todora, Jeremija i Pavla. Za četiri veka seoba, izvorno prezime Henganos transformisalo se u Daniel. Todor je, naime, bio sudija, a Daniel na aramejskom znači – bog mi sudi.

Ugarske vlasti nove doseljenike, koji su vredni, obrazovani, vešti trgovci i zanatlije, rado prihvata. U novu domovinu tadašnji Henganosi, odnosno Danieli, stižu već sa jermenskom plemićkom titulom koju im potvrđuje i Karlo VI, 3. jula 1725. godine, plemićkim pismom, poveljom i grbom. Porodica trpi laganu asimilaciju, koju diktiraju bolji uslovi za poslovanje. Na porodičnom stablu, prvi se spominje Daniel Pal IV.

Za našu priču najzanimljiviji je Daniel Pal VII, rođen u Aradu, koji se smatra osnivačem torontalske grane Danielovih. Po struci je pravnik, advokat, ugledni državni činovnik i sudija u srezu u Plandištu, narodni poslanik u ugarskom parlamentu, učesnik u Mađarskoj buržoaskoj revoluciji 1848. godine.

Pal Daniel VII, nakon sloma revolucije, kupuje poljoprivredno zemljište na području Leca i na kupljenom zemljištu gradi poljski dvorac u kom će živeti sa suprugom i četiri sina. Vrlo brzo porodica stiče zavidan imetak. Supruga Pala VII, Ema Đerćanfi, takođe je iz ugledne, bogate jermenske porodice koja je izgradila, a potom preuredila zgradu u pozorište u Velikom Bečkereku. Sinovi odlaze na školovanje, a Pal VII kupuje imanje u Starom Lecu na kom zida Veliki kaštel.

Sva braća Daniel vrlo su uspešna, a Pal VIII u Starom Lecu gradi parni mlin, uvećava posed za 2.700 jutara. Nakon njega sledi Daniel Pal IX, fakultetski obrazovan, ugledni veleposednik, ekonomista i doktor prava, politički aktivan kao dugogodišnji poslanik Narodne skupštine u Pešti i veliki župan Tamiške županije.

Daniel Pal X takođe je završio dva fakulteta i bio je poslednji vlasnik Velikog kaštela u Starom Lecu. Kaštel su nove vlasti nacionalizovale 1946. godine, a Pala Daniela i njegovu porodicu iselile. Pal Daniel XI završio je Višu ekonomsko – poštansku školu u Zagrebu i radni vek proveo je u zrenjaninskoj pošti.

Pal Daniel XII jedini je muški potomak porodice Daniel. Po struci je geometar, i sa suprugom i mlađom kćerkom živi i radi u Zrenjaninu. U procesu restitucije, Pal Daniel, junak naše priče, dobiće jedan deo oduzete imovine svog dede, odnosno svojih predaka koji su vekovima marljivo radili, uvećavali porodični imetak, gradili kulturna dobra, donosili napredne ideje i tehnološke inovacije. Ipak, od svoje porodice, koja je nekad davno krenula iz svetog grada Ani, grada hiljadu i jednog hrama, Pal Daniel XII dobio je nešto još važnije. Ono što ga vodi u životu i što prenosi svojoj deci: „Biti plemenit, human, raditi na sebi i “ljubiti bližnjeg svog”!

Željko Balaban