UOČI NOVOSADSKE RACIJE Otkrivena info tabla na Uspenskom groblju u Novom Sadu: Đurić: Negovanje sećanja na nevino stradale Novosađane
Info tabla, koja svedoči o ubistvu više stotina Novosađana i tragičnim događajima koji su se dogodili tokom Pogroma u Novosadskoj raciji, u januaru 1942. godine, otkrivena je juče, na Uspenskom groblju u Novom Sadu.
Info tablu su, uoči današnjeg obeležavanja Novosadske racije, otkrili gradonačelnik Novog Sada Milan Đurić i episkop mohački Damaskin. Đurić je kazao da prema zapisima istoričara 23. januara 1942. godine se na Uspenskom groblju desio nezamisliv zločin.
- Kao Grad ne smemo nikada da zaboravimo te događaje i moramo da se nadamo da se nikad i nigde neće ponoviti. Ovo je možda mali simbol, ali je obeležavanje mesta stradanja od velikog značaja posebno za buduće naraštaje, kako bi znali šta se tokom Drugog svetskog rata dogodilo u Novom Sadu i da se nikada ne bi zaboravilo - istakao je Đurić.
Tog hladnog jutra, pre 82 godine, okupatorske snage su sprovodile građane u kolonama, manjim grupama i pojedinačno ka Uspenskom groblju gde su ih mučki ubili i to ne samo odrasle već i decu.
- Okupatori tada nisu birali sredstva kako bi lišili života što više ljudi, a prema svedočenjima na ovom mestu je bilo četiri ili pet gomila leševa - rekao je Đurić. - Okupatorske snage, vođene pogubnom i zločinačkom ideologijom, su izbrisale porodice, naše komšije, koje su živele u ulicima kojima danas svakodnevno prolazimo. Zato je na nama da nastavimo da obeležavamo mesta gde su stradali Novosađani kako bismo ih otrgli od zaborava.
Prema Đurićevim rečima na nekoliko mesta u gradu se nalaze spomen i info table o stradalima za vreme Novosadska racije 1942. godine.
- Na uglu Bulevara oslobođenja i Kralja Petra postavljena je spomen ploča posvećena braći Jovandić i njihovoj majci Jelki, i posađeno je, simbolično, pet jablana i stablo jele. Info tabla posvećena Novosađanima koji su tada stradali postavljena je na uglu Miletićeve i Grčkoškolske ulice, na kupalištu „Štrand” se nalazi ploča u znak sećena na sve nevino nastradale tokom Pokroma, dok je u Ulici Sonje Marinković, u blizini vrtića postavljena je ploča posvećena Jeleni Kon koja je takoće stradala, a koja je bila veliki humanista, zahvaljujući kojoj je nastala najznačajnija ekumenska humanitarna organizacija u Novom Sadu „Kora hleba i dečje obdanište” osnovana 1925. godine sa ciljem zbrinjavanja ugrožene dece i majki.
Predsednik Jevrejske opštine Novi Sad Mirko Štark istakao je da je važno što predstavnici Grada, jevrejske zajednice i Srpskom pravoslavnom crkvom zajedno obeležavaju zločne Drugog svetskog rata i što u sinergiji neguje kulturu sećanja.
- Uspensko groblje je bilo jedno od stratišta u januaru 1942. godine, gde je deo ljudi ubijen, a deo je dovežen da bude sahranjen - objasnio je Štark. - Međutim, sahrana nije mogla biti obavljena jer je zemlja bila zaleđena, a temperatura vazduha se spustila na minus 30 stepeni Celzijusa. Zbog toga su okupatori odlučili da tela preminulih odavde prevezu kamionima do Dunava i bace pod led zajdno sa nevinim žrtvama koje su stradale kraj reke. Sve žrtve su bili civili i osim Srba i Jevreja stradali su Romi, Slovaci, Rumuni i Mađari koji su se otvoreno protivili nacističkom režimu.
Episkop mohački Damaskin zahvalio se Gradu i Jevrejskoj opštini Novi Sad što zajedno sa SPC nastoje da neguju sećanje na one koji su tog hladnog januara 1942. godine stradali od zločinačke ruke.
- Moramo se truditi da unapređujemo i čuvamo kulturu sećanja u narodu što i činimo postavljanjem i otkrivanjem informacionih ploča. Uz to, želimo da promovišemo mir, pomirenje, razumevanje i poverenje među narodima kako se takvi zločini više nikad ne bi dogodili kako u Novom Sadu, južnoj Bačkog ili ma gde drugde - poručio je Episkop mohački Damaskin.
S. Kovač
