Loženje i saobraćaj glavni krivci za loš vazduh u Novom Sadu
Saobraćaj i individualna ložišta u zimskom periodu, glavni su zagađivači vazduha u Novom Sadu. Podaci Instituta za zaštitu zdravlja Vojvodine kažu kako je novosadski vazduh zagađen 50 do 60 dana godišnje, ali se zagađenje postepeno smanjuje. Zagađenje koje se vidi je prašina i čestice koju su u njoj, a ono nevidljivo su gasovi. Izloženost lošem vazduhu može da ostavi ozbiljne posledice po zdravlje, te čak i da poveća obolevanje i umiranje od tumora pluća.
- Zagađen vazduh doprinosi nastanku akutnih hroničnih oboljenja disajnih organa, krvnih sudova, a i umiranju od tumora pluća. Čestična zagađenja doprinose nastanku plućnih bolesti, hronične opstruktivne bolesti pluća i astme, kao i učestalim tegobama kod osoba koje imaju bolesti disajnih organa. Gasovite zagađujuće materije doprinose učestalosti obolevanja od bolesti srca i pluća, kao i moždanih krvnih sudova. Od ukupnog broja obolelih, ove grupe čini šest odsto, što je u skladu sa podacima Svetske zdravstvene organizacije. Ko je 10 godina živeo konstantno u Novom Sadu i bio izložen koncetraciji čađi, ima veći rizik od nastanka tumora pluća i to žene starije od 50 i muškarci stariji od 70 godina - kaže načelnica Centra za higijenu i humanu ekologiju Instituta za javno zdravlje Vojvodine profesorka dr Sanja Bijelović.
Na smanjenje zagađenja u Novom Sadu uticalo je uvođenje kružnih tokova, autobusa na gas i izmeštanje teškog saobraćaja.
- Na zagađenje utiču i građevinski radovi, kojih ima u gradu, jer donose očekivano povećanje čestica prašine. Na dnevnom nivou u Novom Sadu je petinu dana prisutno povećano zagađenje vazduha, što je od 50 do 60 dana godišnje. Uticaj ima i loženje. Iako je 98 odsto domaćinstava priključeno na centralno grejanje, pitanje je da li se ljudi vratili na loženje. Najveći izvori zagađenja u Novom Sadu su lokalna ložišta i saobraćaj - kazala je dr Bijelović.
Na zagađenje utiču i klimatski faktori, kao što su povećana vlažnost vazduha i povišen atmosferski pritisak, jer se zadržavaju čestice prašine, pogotovo ako nema vetra... Dr Bijelović kaže kako je prednost Novog Sada što je ravan i što ima široke bulevare, te vetar može da oduva zagađenje, što je daleko bolje u odnosu na gradove koji su u kotlinama.
- Svaka visokogradnja predstavlja negativan preduslov za zagađenje, jer se zgradama pravi barijera, kovitla se prašina i ne može da se “oduva” zagađenje. Izvor zagađenja može da bude i otpad, odnosno njegovo neadekvatno odlaganje i nekontrolisano spaljivanje, gde se oslobađaju ogromne količine gasova i čestičnih materija. U Novom Sadu se pojavljuju industrijske zone, ali su one postavljene van grada i poklapaju se sa smerom duvanja vetra, te zagađenja ne dolaze do grada - napominje dr Bijelović.
Prema njenim rečima, “crne tačke” u gradu uvek su uz saobraćajnice, ali zagađenje ne ostane tu gde je nastalo, nego se raširi i stigne svuda.
- Ono što je potrebno da se uradi, kako bi se popravio kvalitet vazduha je da ima više zelenila, da ljudi voze tehnički ispravna kola, da se više krećemo, hodamo i vozimo bicikl, da vodimo računa šta koristimo za loženje, da to ne budu plastika i otpad. Treba da se vodi računa i o odlaganju otpada, a oko gradilišta da se postave barijere, kako bi se zaustavila prašina - savetuje dr Bijelović.
Postoje razne apliakcije na kojima ljude prate kvalitet vazduha, a nekada su ti podaci uznemirujući. Dr Bijelović navodi da Institut radi monitoring kvaliteta vazduha i to objavljuje na svom sajtu. Osim što se objavljuju rezultati merenja, ljudi tu mogu da vide indeks zagađenja, te da pročitaju zdravstvene preporuke.
- Indeks kvaliteta vazduha pomaže stanovnicima da znaju kako da se ponašaju, jer se tu daju preporuke da li da se izađe napolje i to se daju preporuke i za rizičnu, kao i za opštu populaciju. Osim ljudi sa hroničnim bolestima, u rizičnoj populaciji su i deca, stariji ljudi, trudnice, porodilje - napomenula je dr Bijelović.
LJ. Petrović