SVI MJUZIKLI NOVOSADSKOG POZORIŠTA/ UJVIDEKI SINHAZ (1): Proizvodnja zvezda
Novosadsko pozorište/ Ujvideki sinhaz, koje ove godine slavi svoj 50. rođendan, oduvek je zauzimalo posebno i istaknuto mesto u regionu. Situacija tog pozorišta je neobična, jer se predstave izvode na mađarskom jeziku, ali se već dugo otvaraju publici na srpskom jeziku, a sada su sve njihove predstave titlovane. Uz malo smelosti, možemo reći da je to dvojezično pozorište koje se pronalazi svoje mesto ne samo na domaćim i mađarskim festivalima, već i na međunarodnim festivalima, redovno se vraćajući kući sa nagradama, često i za timski rad.
Energija koju većina glumaca ulaže i u najmanju epizodnu ulogu je neverovatna. Tačnost, preciznost i sofisticiranost su karakteristični za njihovu igru. Trupu čine promišljeni glumci, od kojih nekoliko ima i rediteljske ambicije. Ističu se u širokom spektru žanrova. Među njima bih izdvojila mjuzikle, koji su sada postali jedan od zaštitnih znakova Novosadskog pozorišta.
Repertoar većine proznih pozorišta ne uključuje predstave u ovom stilu. Samo dobra gluma nije dovoljna za mjuzikle, potrebno je i ozbiljno pevačko i plesno umeće. A samo jedan ili dva glumca sa dobrim glasom nisu dovoljni, jer većina mjuzikla ima i scene koje uključuju veću grupu glumaca. U Novosadskom pozorištu se, pored glumaca, u ovim predstavama često pojavljuju studenti glume Akademije umetnosti, uglavnom kao statisti, ali ponekad dobijaju i ozbiljnije uloge. Dok "muzički komad" jednostavno znači da komad ima neke muzičke elemente ili pesme, "pravi" mjuzikl (slično operi) nema ili ima vrlo malo proznih delova. Po pravilu se radi pomoću gotovih književnih dela. Muzika je aranžirana kao opera, pa se teme/ ciklusi nižu jedna za drugom i ponavljaju. Stoga možemo konstatovati da je mjuzikl žanr koji ima svoju formu.
Inače, prvi mjuzikli su igrani na Brodveju u Njujorku u prvoj polovini prošlog veka, a ovaj muzički žanr u Evropi sve više raste od pedesetih godina prošlog veka.
Ali kako je ovaj žanr dospeo u Novosadsko pozorište?
Pamti se 1996. godina. U Novosadskom pozorištu nije postojala tradicija omladinskih i dečijih predstava, pa mladi nisu išli u pozorište – jer nije bilo razloga. Prilikom sastavljanja repertoara, došlo se do želje da se to promeni. Marton Tašnadi iz Budimpešte, koji je već organizovao nekoliko mjuzikla u Mađarskoj, odabrao je renomirano delo, "Tavan", sa podnaslovom "Pola priča - pola mjuzikl za uzrast od 9 do 99 godina". I to je upravo bilo tako: opšti i večiti društveni problemi, želje i ciljevi izraženi su u jednostavnoj priči, uz sjajnu, privlačnu muziku. Pored članova pozorišta i studenata, u predstavi su igrali i srednjoškolci, a publika je mogla da vidi i opersku divu Veru Vitkai Kovač. Kritike su uglavnom bile pohvalne, novina muzičkog nastupa je sve ispunila radošću, a ljubav i simpatije publike prema ovom žanru su bile jasno iskazane. Zamerke su se odnosile na slabost vokala pojedinih glumaca i tehničku opremljenost pozorišta, ali talenat, svestranost i želja glumaca da se dokažu pružili su sveukupno iskustvo koje je pomenute nedostatke potpuno skrajnulo.
Godinu i po kasnije, februara 1998. premijerno je izveden mjuzikl "Proizvođači zvezda", mjuzikl u režiji Viktora Nađa. Bila je to zapravo prva mađarska rok opera. Viktor Nađ je posle toga režirao još šest mjuzikla u Novosadskom pozorištu, oblikujući tako imidž pozorišta. Premijera prve rok opere u Novom Sadu umalo je postala skandal zbog lošeg kvaliteta zvuka. Muzička grupa koja je pratila ansambl je odbila da nastavi da svira bez odgovarajućih tehničkih uslova, pa su uskoro stigli obećani mikroportovi, tada prvi put upotrebljeni u Srbiji. Tako je u Vojvodini zaista počelo pravljenje zvezda od glumaca koji govore mađarski. Naime, preko nedeljnika "Omladina u slikama" mogli su se tražiti njihovi autogrami, a fotografije glumaca koji su dobijali najviše glasova u novinama su objavljivane na posterima!
Mjuzikl "Kosa", takođe u režiji Viktora Nađa, izveden je 2001. U Americi je to svojevremeno prvenstveno bila generacijska pobuna i protest protiv rata u Vijetnamu, a u Novosadskom pozorištu predstava je isticala moć pomirenja i međusobnog razumevanja. Moć timskog duha i saradnje, koju su kreatori - prepoznajući i kapitalizujući neverovatno posvećen entuzijazam ansambla - pokretali sa istančanim osećajem i smislom.
Prvi mjuzikl u režiji Zoltana Puškaša, glumca Novosadskog pozorišta, nosio je naziv "Ben Akiba night show" (2003). Predstava je zapravo bila scenska verzija filma "Moulen Rouge", samo sa drugačijim naslovom, zbog autorskih prava. Bila je to spektakularna, prava hit predstava kod publike, a pesme su se prvobitno pevale na engleskom.
Viktor Nađ se vratio 2003. sa svetski poznatim mjuziklom "Čikago". Po mnogima, "Čikago" je najbolji mjuzikl u istoriji. Muzički je raznovrstan i upečatljiv u svojim melodijama. Obiluje humorom, krimi-preokretima i žestokom kritikom razotkriva medijske heroje. Slatki cinizam stihova stavlja gledaoca na stranu zločinaca. Međutim, pravi uspeh ovog mjuzikla je bio ponovo u jedinstvenoj veštini ansambla Novosadskog pozorišta.
Agneš Rafai Telečki
