„Smrdljiva bajka“ Miroslava Momčilovića nakon bioskopa na sceni SNP-a
Retki su autori koji svoja dela prvo stvaraju na filmu, a onda i u pozorištu. Miroslav Momčilović je jedan od njih. „Sedam i po“, „Smrt čoveka na Balkanu“, poznati su filmovi koji su život imali i u pozorištu, a sada je Momčilović u Srpskom narodnom pozorištu režirao „Smrdljivu bajku“, delo koje je ne tako davno premijerno prikazano u bioskopu.
U fokusu Momčilovićevih scenarija, filmova, dramskih adaptacija i predstava, uvek su luzeri, zgubidani, propalice. Njegova sad već izgrađena poetika podrazumeva da oni nisu nužno negativni. Svojim omiljenim likovima Momčilović prilazi sa razumevanjem, čak i ljubavlju, kao sociološki i psihološki potpuno prihvatljivim kategorijama, s obzirom na to da su „proizvod“ društvenih okolnosti, vremena koje od devedesetih naovamo nazivamo tranzicijom.
Kao i prehodna, navedena ostvarenja, „Smrdljiva bajka“ je u pozorišnom mediju pretrpela izmene u odnosu na filmski „original“. Dva beskućnika između kojih se rađa dirljiva ljubav, što je glavna potka filma, nije priča u predstavi Srpskog narodnog pozorišta. Svojevrsna bajka je proširena na čitavu grupu sličnih likova, koji naseljavaju napuštenu fabriku, čime je socijalni okvir priče dobio dodatni angažman. Upravo tranzicija, prelazak iz socijalističkog u kapitalistički društveno-politički okvir, ratovi, latentno su glavna tema pozorišne adapatcije „Smrdljive bajke“.
Dramaturški gledano, narativ Momčilovićeve predstave u Srpskom narodnom pozorištu je sastavljen fragmentarno i slobodno, otvoreno, bez klasičnih dramskih kanona. Predstavu čini niz „igrokaza“ – poseta ministra fabrici, putovanje autobusom sa „ikonom“ Slobodana Miloševića iz Srbije u Hrvatsku, venčanje i odlazak u „ol inkluziv rezort“, televizijski dnevnik, šou nastup rok dive, majka sa bebom – koji zapravo prikazuju sudbine likova. Ova forma je začudna, apstraktna, odstupa od, za ovu temu, surovog realizma koji je poslužio za scenografiju Ivane Jančić, kostimografiju Senke Ranosavljević i glumačku igru. Snažni komički, čak i lakrdijski elementi, naglašeni i kontrastom između predstavljene gubitničke i glamurozne stvarnosti, stvaraju još više otklona od potencijalne patetike u pravcu atmosfere pune umetničkog duha. Ovom elementu predstave znatno doprinosi muzika koju je komponovao Aleksandar Bahun, nekoliko songova koji se izvode tokom scena.
Glumački ansambl koji čine Radoje Čupić, Sonja Damjanović, Sanja Mikitišin, Aleksandra Pleskonjić, Ljubiša Milišić, Milan Kovačević, Dušan Jakišić deluje dovoljno moćno, timski uigrano, uverljivo, tragikomično, bez obzira na prilično jednostavna rešenja odabrana da dočaraju ljude koji svaki dan, zatrpani vlastitim mukama, bez mnogo osećanja susrećemo na ulicama gradova. Govorne mane, telesni nedostaci, gestualni tikovi, mentalne distorzije, bili su glavni glumački zadaci koje ansambl ispunjava sa prividnom lakoćom, ponekad i na granicama preterivanja u ekspresiji, ali češće sa izraženom merom za opasnosti ovakve vrste igre.
Igor Burić
