Uoči godišnjice Majske skupštine podsetnik u Arhivu Vojvodine

Plakat je deo zbirke od desetak autentičnih arhivskih dokumenata koji su izloženi u holu Arhiva Vojvodine. Oni čine segment programa Nacionalne manifestacije „Muzeji Srbije” i daju doprinos 170. godišnjici održavanja Majske skupštine.   

Ta zbirka od desetak autentičnih dokumenata koji poseduju fondovi Arhive Vojvodine odnosi se na najavu Majske skupštine, na samu Skupštinu, dok su pojedini dokumenti nastali posle Majske skupštine tokom 1848. i 1849. godine, napominje za „Dnevnik” direktor Arhiva Vojvodine Branimir Andrić.

Kako dodaje, ako se govori o samoj pripremi velike Skupštine u Sremskim Karlovcima, “mi se ponosimo plakatom kojim su delegati pozivani da dođu na Skupštinu“.

Neobičan i avangardan, mogao bi da se nosi i u današnjem takmičenju s našim dizajnerima, zaključuje naš sagovornik.

Svi izloženi dokumenti su digitalne kopije, ali su apsolutno verni originalima. Originali su pre snimanja konzervirani u laboratoriji Arhiva i korišćenjem najsavremenijih tehničkih sredstava izrađene su digitalne kopije koje u potpunosti izgledaju kao originali.

Tako predstavljena dokumenta će biti znatno dostupnija naučnoj i široj javnosti, dajući nove podsticaje u popunjavanju praznina koje nosimo u svom istorijskom pamćenju, ističe Andrić.

Svi izloženi dokumenti su pisani ručno jer su tadašnji uslovi bili takvi da su dokumenti pisani ručno. Među postavkama je i Proglas Srpskog narodnog odbora, uz obraćanje srpskom narodu s „Draga braćo i narode Serbski” da se potčini novoosnovanoj upravi u Karlovcima, odnosno srpskom vojvodi Stevanu Šupljikcu i novom srpskom patrijarhu.

U dokumentu je napisano da je u Sremskim Karlovcima konačno izabran srpski vojvoda koji je komandovao srpskim odredima – to pravo je dobijeno još od Leopolda 1690. godine, ali nije ostvareno sve do Majske skupštine, gde je izabran i srpski partijarh, dotadašnji mitropolit Josif Rajačić. 

Naši srpski velikani su bili u kontaktu s Bečom i u konsultacijama su imali odobrenje Dvora za ta imenovanja, ali u tadašnjim komunikacijama to je formalno potvrđeno tek 15. decembra 1848. godine, kada je iz Beča u Zemun stigao Carski patent kojim je car potvrdio Josifa Rajačića za patrijarha i Stevana Šupljicka za vojvodu srpskog naroda, o čemu svedoči ovde izložen dokument, objašnjava Andrić. 

U tom dokumentu partijarh je dao ovlašćenje general-majoru Kuzmanu Todoroviću da bude vrhovni zapovednik srpske vojske u Vojvodini i vojnika jedinica Kneževine Srbije koje su došle u pomoć. Punomoći se srpska vojska izuzima od zapovedništa pukovnika Ferdinanda Majerhofera, kome je bila poverena nakon smrti vojvode Stevana Šupljikca, koji je preminuo krajem 1848. godine postrojavajući srpsku vojsku na platou ispred bolnice u Pančevu.

Slika na kojoj je kip Stevana Šupljicka potiče iz novijeg vremena i jedan je od kuriozuma izložbe. Figura je delo vajarke Olje Ivanjicki, koja je kip vojvode napravila pre dvadesetak godina, i on je postavljen na Trgu u Pančevu. Inače, Olja je izvorno vajarka, a ne slikarka, to retko ko zna. Uzeli smo i portret Rajačića, čisto da dočaramo ambijent iz tog vremena, navodi Andrić. 

E. Marjanov