MISLILI O ZDRAVLJU I PRAISTORIJSKI LJUDI Mediteransku ishranu PRAKTIKOVALI PRE 4.000 GODINA

- Stara fraza da smo ono što jedemo zaista je tačna u ovom slučaju. Tehnika analize odnosa stabilnih izotopa omogućava direktno određivanje vrste hrane koja je zapravo konzumirana - objašnjava arheolog i hemičar Bendžamin Fuler sa Univerziteta u Levenu, piše RTS.

Belgijski stručnjaci su koristili modernu tehniku na velikim bazama podataka merenja izotopa kako bi ispitali istoriju naselja Tel Tveini u Siriji. Tokom bronzanog i gvozdenog doba ovaj lokalitet bio je značajna luka u Ugaristkom kraljevstvu. Baza podataka uključivala je merenja izotipa iz 410 semenja biljaka, kao i ostataka kostiju 16 ljudi i 210 životinja u periodu od 2600. do 333. godine pre nove ere.

Relativno niski nivoi azot 15 izotopa u ljudskim ostacima ukazuju na povremenu konzumaciju mesa, što znači da su stanovnici Tel Tveinija koristili pripitomljene životinje pretežno za radove u polju, mleko i vunu.

Posebno u periodu između 2000. i 1600. godine pre nove ere čini se da je njihova ishrana bila sačinjena pretežno od integralnih žitarica, voća i povrća, uključujući obilje maslina i grožđa.

- Ishrana ljudi je bila relativno siromašna životinjskim proteinima i čini se uporedivom sa onim što danas nazivamo mediteranskom ishranom, koju čine hleb, masline, grožđe, mahunarke, mlečni proizvodi i male količine mesa - navodi Fuler u studiji.

Iako je njihovo oslanjanje na biljnu ishranu proizašlo iz nužde – oslobađanje životinja za druge stvari – odnos između mesa i voća, žitarica i povrća i danas je dokazano najzdravija opcija.

Visoki nivoi izotopa ugljenika 13 u očuvanim semenima navodi na zaključak su usevi u Tel Tveiniju bili vrlo dobro gajeni, đubreni i navodnjavani. Korišćenje stajskog đubriva objasnilo bi takođe visoke nivoe azot 15 izotopa u biljkama.

Tamo gde se ishrana razlikuje sa današnjom mediteranskom jeste da uprkos tome što su bili na samo dva kilometra od obale i bogatog mora, stanovnici Tel Tveinija nisu tokom bronzanog doba jeli mnogo morskih plodova i ribe.

Drevno društvo zasigurno je bilo sposobno da proizvede dovoljno hrane od useva, što znači da je zemlja bila plodna. To je i u skladu sa reputacijom čitavog regiona kao velikog proizvođača maslina.

- Otkopavanja lokaliteta ukazuju da je produkcija maslinovog ulja bila glavna ekonomska aktivnost i pogoni za njegovu proizvodnju se mogu naći u svakoj kući tokom gvozdenog doba - istakao je Fuler.

Ljubica Petrović