Uz finale izložbe „Poklon zbirka Graovac“: Priče iz života umetnika

Izlivanjem u bronzi skulpture Ženski akt Radmile Graovac 2017. godine i njenim postavljanjem u javni prostor ispred Galerije Matice srpske, kao da je na neki način prizvano trajno smeštanje 43 dela umetničkog para Graovac u bogatu kolekciju GMS.

Ideja o formiranju Poklon-zbirke Graovac nastala je u vreme obeležavanja značajnog jubileja, 170 godina od osnivanja Galerije Matice srpske i završetka radova na obnovi fasade. U toku priprema za veliku svečanost Mirjana Ris iz tima Radio-televizije Vojvodine, privučena lepotom Ženskog akta, pitala je upravnicu Tijanu Palkovljević Bugarski za ime autora. Ispostaviće se potom da je Radmila Graovac njena baba-tetka. Ubrzo nakon ovog razgovora, Mirjana Ris je iznela želju svoje tetke Smiljke Graovac Cvetko da Galeriji pokloni radove svojih roditelja, Nikole i Radmile Graovac. Naredne godine kolekcija Galerije Matice srpske bila je obogaćena značajnim delima, 21 umetničkim radom slikara Nikole Graovca nastalim u periodu od 1934. do 1980. godine i 22 vajarska dela vajarke Radmile Graovac nastala u periodu od 1990. do 2005. godine. Prvi put predstavljena publici na izložbi „Poklon-zbirka Graovac. Radmila i Nikola“, ova dela, uz ustupljene lične predmete, fotografije, video-zapis, kao i dela koja su pristigla u kolekciju ranijih godina, predstavljaju dva umetnička opusa isprepletana zajedničkim životom umetničkog para dugim više od pola veka.

Nikola Graovac (1907-2000) bio je učenik Jovana Bjelića, izraziti kolorista koji je elemente umetničke kompozicije sjedinjavao u čvrsto zaokruženu ekspresivnu celinu. Slikao je iskreno i neposredno, doživljaj je jasan, a njegov glavni nosilac je boja. Širokim potezom i smelim kolorističkim nanosima po sećanju ili šturim skicama slobodno je interpretirao predele, mrtve prirode, enterijere, aktove i portrete. Radmila Graovac rođena Ris (1920-2011) studirala je vajarstvo na Akademiji likovnih umetnosti u Beogradu. Godinu pre odlaska na studije, 1948. provela je sa suprugom Nikolom u Prizrenu, gde im se rodila kćerka Smiljka. U njenom stvaralaštvu znanja stečena na Akademiji preplitala su se sa specifičnim odnosom prema prirodi koju je nadograđivala unutrašnjim nagonom do konačne forme, ali i sa iskustvima stečenim na brojnim putovanjima u susretima sa najstarijim civilizacijama i delima svetske skulpture i arhitekture. Portreti, reljefi i svedenije skulpture asocijativnih formi izvođeni su u različitim materijalima, gipsu, bronzi a najveći broj njenih radova nastajao je u terakoti. Raznovrsnost teksture, svežina neposrednosti doživljaja koju pruža glina, besprekorno vladanje formom, minuciozna obrada, ljupkost, vedrina, liričnost i arhaičnost sadržani u bogatom vajarkinom opusu predstavljeni su publici kroz izložena dela na ovoj zajedničkoj izložbi.

Izložba „Poklon-zbirka Graovac. Radmila i Nikola“ u Galeriji Matice srpske traje do 22. avgusta, a u okviru pratećeg programa večeras u 19 sati biće priređeno posebno veče - sećanje na život Nikole i Radmile Graovac kroz priču njihove rođake Mirjane Ris. Prilika da se upozna osoba iz bliskog kruga porodice i mogućnost da se čuju priče koje ostaju nepoznate istoričarima umetnosti prava je retkost. Ovoga petka publika će moći da sazna više o životu umetnika, izgledu ateljea, strastima koje su ih zaokupljale, ali i o životu sa njihovim delima iz posebnog ugla Mirjane Ris.

Ivana Janjić