Srpska crkvena umetnost u Mađarskoj od subote u Muzeju Eparhije budimske

U prostoru opremljenom po najsavremenijim muzeološkim standardima posetioci će imati priliku da vide više od 450 eksponata, koji spadaju u sam vrh srpske crkvene umetnosti, ali predstavljaju i istorijsko svedočanstvo o Srbima na tlu Eparhije budimske i generalno na tim prostorima.

Centralno mesto zauzme klasično koncipirana crkveno-umetnička postavka - klasično koncipirana u smislu da u osnovi prati hronološki red i u posmatranom vremenu prisutne stilske tokove. To, međutim, objašnjava za „Dnevnik” upravnik eparhijskog muzeja, istoričar umetnosti mr Kosta Vuković, ne isključuje, naprotiv, savremene multimedijalne elemente, koji su praktično postali „zlatni standard“ modernih izlagačkih prostora.

U prvom planu same postavke su neki od najvažnijih predmeta koji se čuvaju u Muzeju, poput „Bogorodice sa Hristom“ zografa Mitrofana, Darohranilice i Okova rukopisnog četvorojevanđelja iz manastira Grabovac, portreta patrijarha Arsenija Čarnojevića, ikona iz 17. i 18. veka. Na udarnom mestu su i delovi ikonostasa Arse Teodorovića iz nekadašnje Saborne crkve u Budimu.

Ikonostas Arse Teodorovića iz crkve posvećene Svetoj Trojici, srušene 1948, bio je jedan od najvećih ikonostasa na prostoru Karlovačke mitropolije, navodi Kosta Vuković.

Kako dodaje naš sagovornik, on fizički ne može da stane čak ni u ovako obnovljenu Preparandiju, tako da će u okviru stalne postavke biti izložene carske dveri, pojedine prestone i ikone u soklu, poput „Tajne večere”, neke od prazničnih ikona, „Nerukotvoreni obraz Hristov”...

Podsetiću da je reč o izuzetnom materijalu koji su Novosađani već imali priliku da vide nakon njihove konzervacije i restauracije u Galeriji Matice srpske, objašnjava Vuković.

Inače, pripremni radovi na kompleksu Preparandije obuhvatili su temeljnu obnovu stare učiteljske škole, kao i dovođenje u red - od enterijera do potpuno nove fasade - dvospratnog socrealističkog zdanja dozidanog sedamdesetih godina prošlog veka, koje je u procesu restitucije takođe pripalo Eparhiji budimskoj. U obnovu kompleksa i njegovo opremanje Vlada Mađarske uložila je oko pet miliona evra, a Ministarstvo kulture i informisanja Srbije pomoglo je sa 5 miliona dinara i 330.000 evra. Veliku, pak, stručnu pomoć eparhijski muzej je imao u konzervatorima GMS i Pokrajinskog zavoda za zaštitu spomenika kulture.

Budući da je Sentandreja na severnoj turističkoj magistrali Mađarske - pri čemu jednu trećinu posetilaca čine domaći turisti, trećina ih dolazi iz Srbije, a ostali su iz drugih delova Evrope, iz SAD, sve više iz Azije, pred nama je sada, popularno govoreći, „strateški zadatak“ da iskoristimo činjenicu što u obnovljenoj Preparandiji imamo neuporedivo bolje uslove. Dakle, cilj je da zainteresujemo što širu publiku, tim pre što su realne procene da će već sam izlazak na centralni gradski trg značajno povećati broj posetilaca, i da obezbedimo i finansijsku samoodrživost naše muzejske ustanove.

M. Stajić