Paralele slikarstva i tapiserije u Galeriji Rajka Mamuzića
U Galeriji likovne umetnosti Poklon zbirke Rajka Mamuzića večeras u 19 časova otvara se izložba „Sedam umetnika: Paralele slikarstva i tapiserije“, nastala kao plod saradnje Ustanove za izradu tapiserija „Atelje 61“ sa Petrovaradinske tvrđave i Poklon zbirke, a čije su autorke istoričarke umetnosti Ana Rakić i Goranka Vukadinović.
Izložba će predstaviti sedam umetnika vrlo značajnih za istoriju jugoslovenske umetnosti 20. veka, koji su među prvima sarađivali sa „Ateljeom 61“: Boška Petrovića, Stojana Ćelića, Mladena Srbinovića, Dragutina Cigarčića, Stevana Maksimovića, Jovana Soldatovića i Edu Murtića. Njihova dela se čuvaju u obe institucije, a ovo je prilika da se predstave putem tehnika koje čine njihovu osnovnu vokaciju (slikarstvo, vajarstvo) i tapiserije. Izložbu će otvoriti direktorka Muzeja Cepter iz Beograda dr Ivana Simeonović - Ćelić.
„Boško Petrović je 1961. osnovao Atelje tapiserije i okupio vrsne umetnike već afirmisane na tadašnjoj umetničkoj sceni kojima je postavio izazov da postanu prvi kartonisti, jer tapiserija nije u ovoj sredini imala dublje korene“, kaže Ana Rakić, viši kustos Poklon zbirke.“Ovi umetnici su se i ranije oprobavali u drugim likovnim tehnikama pored njihove glavne vokacije, bilo da je to slikarstvo ili skulptura. Učešćem u izradi tapiserija svoj likovni jezik su vešto prilagodili novom mediju i time afirmisali, ne samo validne doprinose razvoju novosadske i jugoslovenske tapiserije sedme i osme decenije 20. veka, već i veštinu, versatilnost i raspon imaginacije u okviru sopstvenih, individualnih opusa.“
Predstavljajući umetike zastupljene na ovoj izložbi Ana Rakić ukazuje da je najveći deo radova Boška Petrovića, jer su oni i najviše zastupljeni u obe institucije, a želeli su i da istaknu njegov značaj kao začetnika tapiserije na ovim prostorima, opredeljujući se za niz tema koje se ukrštaju u njegovom stvaralaštvu, izložene su i skice za tapiserije, lične fotografije. Kod Stevana Maksimovića nema velikih odstupanja između dva medija i tapiserija prati sve faze u njegovom slikarstvu.
Pionirska uloga Boška Petrovića
„Ove umetnike vezuje i to što su u duhu kreativci, a pri tome nesvesni da tih godina stvaraju avangardu, pedesetih, a naročito šezdesetih godina koje su donele neko oslobađanje u odnosu na dotadašnju umetnost na prostoru bivše Jugoslavije ali i na svetsku scenu“, kaže Goranka Vukadinović. Povezivala su ih i lična prijateljstva, razgovori koji su se vodili u atelju Boška Petrovića na Tvrđavi. Atmosfera u kojoj se stvarala tapiserija potiče od Petrovićeve inicijative, oduševljenim ovom tehnikom posle velike izložbe francuskih tapiserija u Beogradu 1953. Kroz svoju ideju o monumentalnom slikarstvu, a on se izražavao i kroz zidno slikarstvo, vitraj, mozaik, uveo je i tapiseriju, nepoznatu na našem tlu. Sa takvim idejama je i krenuo u razgovore sa umetnicima da se pokrene oplemenjivanje prostora. Od ovih sedam umetnika Petrović je jedini tapiserista, uz slikarstvo kao njegovu primarnu disciplinu i druge tehnike, ali dvadesetogodišnja posvećenost tapiseriji svrstava ga u red prvih tapiserista na našem tlu koji je sugestivno uticao i na druge umetnike da svoj izraz prilagode jeziku tkanja.
Izložba će predstaviti i tri umetnika iz Decembarske grupe, mada različitih i veoma individualnih poetika, među kojima su Srbinovićeve monumentalne tapiserije, a od slika zastupljene su one koje razrađuju njegovu čestu temu, a to je pejzaž, prigušenog, ali blistavog kolorita. Stojan Ćelić je takođe prihvatio temu pejzaža kao večitu preokupaciju, a zatim prelazi u neka individualna traganja gde sintetiše svoj metafizički predeo, dok tapiserije korespondiraju sa tim fazama u radu. Cigarčićev lirizam i intimistički postulati su ovde drugačiji nego u ranom periodu, šezdesetih godina teme prelaze u alegorično asocijativne predstave, a tapiserije koje su intimne po dimenzijama i koloritu su netipične za taj period. Kod Ede Murtića prisutno je slikarstvo akcije koje je presudno okarakterisalo dela u ovoj kolekciji, oslobođenje boja, poteza, a tapiserija je u osnovnim postulatima slična. Soldatovićeve skulpture prati i jedina izrađena tapiserija.
Po rečima Goranke Vukadinović, kustosa Ateljea 61, nisu svi umetnici uspevali da se prilagode tapiserijskom jeziku. Ova izložba je nastala u želji da se problematizuju dodirne tačke između osnovnih vokacija ovih umetnika i tapiserije, u tehničkom smislu različitih medija, ali koji se vizuelno moraju gledati jedan uz drugi jer su oni svoje ideje samo transponovali u veći format. U pitanju su klečane tapiserije, a specifično je kako objašnjava autorka postavke upravo to oslanjanje na osnovne vokacije ovih umetnika i koliko su uspevali da shvate da tapiserija nije isto što i slikarstvo. Izložba će biti otvorena do 20. oktobra.
N. Popov