Monografija Peđe Đakovića: Efemeris jednog crteža

Novosadska likovna publika imala je prilike da upozna ovog priznatog internacionalnog umetnika, čija su dela u kolekcijama širom sveta, a koji već decenijama živi u Pragu, na njegovoj samostalnoj izložbi priređenoj prošle godine  u Galeriji Matice srpske povodom 30 godina umetničkog rada. Iako u njegovom stvaralaštvu i slikarstvo zauzima značajno mesto Đaković se opredelio da ovu monografju posveti pre svega crtežu. U jednoj vrsti ličnog dnevnika, sa reprodukcijama radova od najmlađeg uzrasta do onih nastalih u zrelom periodu njegovog stvaralaštva i sa propratnim autorovim tekstovima, publikacija prati dosadašnji Đakovićev umetnički put. Već u uvodnom delu Đaković navodi “od mog najranijeg detinjstva crtež će za mene biti moja religija, moj spas od spoljašnjeg sveta, način izražavanja, moj unutrašnji glas, moja sloboda”. Još tada je shvatio, kako kaže, da crtežom, tom najbržom i najmanjom skicom, hvata momenat života koji na taj način ostaje večan.

U sasvim lično intoniranim zapisima Đaković piše o godinama sazrevanja, kada prvo počinje njegova fascinacija stripom, koja je po njemu jedan od razloga kasnijeg bavljenja umetnošću, prvim crtačkim momentima u poznatoj umetničkoj školi u Šumatovačkoj ulici u Beogradu gde je shvatio “moć i lepotu linije, crteža, kao esencije prvobitne slikarske tahnike”. Sledi školovanje na Likovnoj akademiji u Pragu, koji će od tada postati njegov dom, kada se hvata u koštac sa suštinskim značenjem linije kao polazne tačke koja postaje “drugi dom, kuća, crkva, utočište”.

Na tragu Jozefa Čapeka

„Duboko u sebi osećam da će se moj delo završiti negde blizu onoga što je radio Jozef Čapek. Ta suptilnost, sigurnost, a opet lakoća, gde je sve na svom mestu i ništa nije suvišno, funkcionalno je, a opet eterično, uz moje jednostavne i sigurne linije koje će spojiti moju prošlost i sadašnjost, koje će biti moj odraz - tako vidim sebe“, navodi Đaković.

Tu si i zapisi o poznatim profesorima praške akademije Kotaliku, starijem i mlađem, Tureku, Cepelaku, Zavadilu, studijskim putovanjima, sa posetama svetskim muzejima, koja su ga približavala najvećim velikanima umetnosti i kako kaže obogatila mu um i i duh i omogućila da u svojoj veštini napreduje do neslućenih razmera. Deo Đakovićevih umetničkih interesovanja odnosi se i na fresko slikarstvo, a njegov neostvaren san da oslika crkvu tehnikom starih majstora.

Prvi dodiri sa antičkom kulturom u Boki Kotorskoj takođe su kasnije uticali na ovog umetnika i poslednja monumentalna platna iz 2011. i 2012. inspirisana su antičkim legendama. Kamenčići u mozaiku autorovog detinjstva u Boku pretočiće se kasnije u desetine crteža, slika, fotografija i stranica pisanog teksta. Oblazeći manastire i crkve još tokom detinjstva i odrastanja Đaković je, kako navodi, stekao temeljnu predstavu o srednjovekovnoj srpskoj državi, što je takođe našlo odraz na njegovim platnima, kao i golgota  srpskih istorijskih zbivanja. U ovim zapisima autor navodi i knjige koje su ga inspirisale za crteže i slike među kojima su između ostalih “Seobe” Miloša Crnjanskog, “Vreme smrti” Dobrice Ćosića i Pavićev “Hazarski rečnik”. Monografija se završava ciklusom crteža za knjigu profesora Miodraga Radovića koja je nazvana “Pčelojavljenje”.

N. Popov