Od Venclovića do Andrića u novom dvobroju Letopisa Matice srpske

U Rubrici „Eseji” je tekst Dragana Simeunovića o Gavrilu Stefanoviću Vencloviću, koji navodi da se među ranim srpskim novovekovnim prosvetiteljima u prvoj polovini 18. veka on izdvojio svojim impresivnim delom i originalnim angažmanom. Delao je u uzbudljivom i teškom vremenu za srpski narod kao reformator pravopisa i kao harizmatični propagator upotrebe narodnog jezika stvarajući na ćirilici dela koja su prvi put u našoj istoriji napisana „za seljane i proste ljude”. Milena Davidović se bavila fenomenom igre u debitantskom romanu „Satantango“ savremenog mađarskog pisca Lasla Krasnahorkaija. Tekst Isidore Ane Stambolić posvećen je poetskom stvaralaštvu Pop Dušana Đurđeva i njegovoj zbirci soneta „Povratak u Lazaret“.

U rubrici „Svedočanstva” Letopis donosi reč zahvalnosti Ivana Negrišorca prilikom uručenja nagrade „Aleksa Šantić“ koju je dobio u oktobru prošle godine u Mostaru. Šantića predstavlja kao pesnika koji je, kao retko ko u srpskoj književnosti, uspeo prirodnost i jednostavnost kazivanja da uzdigne do najviših visina estetskog ideala. Ima nečeg dirljivog i nežnog, uzbudljivog i izazovnog, tužnog i optimističkog, zanosnog i elegičnog, vizionarnog i posvećeničkog u pesničkom svedočenju Alekse Šantića, navodi Negrišorac. Tekst Jovana Delića posvećen je profesoru i teoretičaru književnosti Ivi Tartalji (1930-2020). Simo Ćirković donosi enciklopedijsku sliku okupacijskog Beograda od 1941. do 1944. baveći se delom Ive Andrića nastalom u tom periodu koji se tada sklonio, manirom vrhunskog diplomate, u spisateljsku osamu. Nije ulazio u suvišne kontakte. Samo je retkima dozvoljavao da dodirnu fasade njegovog intimiteta. Ovo je odmereni enciklopedijski nokturno o ljudima, koji su ličnim i diplomatsko-političkim relacijama bili u dodiru s Andrićem, neodgonetnutom figurom jedne, i danas zagonetne epohe, i čija je pojava – trajna „zublja u dnu noći”, navodi Ćirković.

Rubrika „Povodi” posvećena je Mariji Janjioni (1926-2020) istoričarki i teoretičarki poljske književnosti u doba romantizma, kulture i ideja 19. i 20. veka, koja je bila član Poljske akademije nauka i Poljske akademije umetnosti. Letopis donosi njen esej „Boginja slobode” koji je na srpski prevela Biserka Rajčić, autorka i biografskog teksta o Mariji Janjioni. Bavila se i poljskom kulturom, istorijom, filozofijom, rasizmom, antisemizitmom, homofobijom, mizoginijom.  Stalna rubrika „Kritika” prati aktuelnu književnu produkciju, a u ovom broju tekstove potpisuju: Ljiljana Pešikan Ljuštanović, Tihomir Petrović, Jelena Marićević Balać, Nikola Živanović, Luna Gradinšćak, Aleksandra Paunović, Snežana Kesić, Rastko Lončar i Ivan Isailović.

U rubrici  „Iz sveta” Predrag Šaponja prati aktuelna dešavanja na svetskoj književnoj i kulturnoj sceni.

Inače, nije zgoreg podsetiti na to da je časopis dostupan i u elektronskoj formi. 

N. Popov