Objavljen književni turistički vodič kroz Novi Sad BOOK MARK

Ovaj projekat, čiji su autori Mia Čomić, Sanja Pavlović, Marija Torbica i Duško Balenović, a recenzent Ivana Volić, jedan je od deset koji su pobedili na konkursu Centrifuga za 2016. u okviru programa Superste. net. Autori u uvodnoj reči ukazuju da književnost nije rezervisana samo za uske krugove pasioniranih čitalaca i proučavalaca tako da su uklanjajući auru elitizma pokazali da ona živi i van uybenika i biblioteka. Na ovaj način, kako navode, putnik dobija priliku da upozna Novi Sad kroz njegove tzv. “književne lokalitete”. Književni junaci hodaju, lutaju, trče ulicama i to baš onim kojima se i mi svakodnevno krećemo. Istorija i fikcija se prepliću, a grad je ujedno i književni junak i prostor koji je u jakoj i recipročnoj vezi sa književnošću.

Recenzentkinja Ivana Volić smatra da “Književni vodič” nije samo priručnik za turiste nego i poziv građanima Novog Sada na uzbudljivo otkrivanje mesta vezanih za književnost njihovog grada, jer jedino kroz preplitanje istorije i savremenog života i interakciju lokalaca i turista, možemo sačuvati i negovati naše nematerijalno nasleđe, prenoseći ga novim generacijama.

Vodič otvara književna priča koja počinje od Zaharija Orfelina, osnivača prvog srpskog časopisa “Slavenoserbskog magazina”. Slede kratka podsećanja na pesničke i književne doprinose Lukijana Mušickog, Đorđa Markovića Kodera, Stefana Stefanovića, Jakova Ignjatovića, Katarine Popović Midžine i druge pisce koji su rođenjem, kasnijim životom ili stvaralaštvom bili vezani za Novi Sad kao što su Đura Jakšić, Zmaj, Mihailo Polit Desančić, Laza Kostić, Kosta Trifković, Ilija Ognjanović Abukazem, Isidora Sekulić, Anica Savić Rebac, Žarko Vasiljević, Laslo Gal, Eržebet Berček. Kroz ove male književne portrete ukazano je na neke od detalja iz života ovih stvaralaca, mesto njihovog večnog počivanja ili ulice u Novom Sadu koje nose njihova imena. Tako je naprimer zabeleženo da je mađarski pisac Lajoš Zilahi 1974. umro u Novom Sadu, kao i da je Crnjanski dolazio u posetu bratu što je zabeleženo i u njegovim “Komentarima”.

Sledeću generaciju pisaca predvode Boško Petrović, Aleksandar Tišma zahvaljujući čijim delima je Novi Sad postao toponim na književnoj mapi sveta, Miroslav Antić i Danilo Kiš koji u autobiografskoj knjizi “Gorki talog iskustva” navodi da prve čulne impresije njegovog detinjstva potiču iz Novog Sada... mirisi, ukusi, boje. Slede zapisi o Petku Vojniću Purčaru, Jasni Melvinger, Vujici Rešinu Tuciću, Juditi Šalgo, Laslu Vegelu koji u knjizi “Život na rubu” kaže: “Osuđen sam da živim u ovom gradu koji je ruralnim duhom natopljena istorija otuđila od njega samog. Ova prošlost je postala naša najnemilosrdnija i najaktuelnija sadašnjost u kojoj tragamo za našim izgubljenim urbanitetom. Za slobodnim građaninom Novog Sada, stanovnikom polisa”.

Među savremenim autorima koji su životom i delom vezani za Novi Sad izdvojeni su i Katalin Ladik, Branko Andrić Andrla, Pero Zubac, Đorđe Sudarski Red, Jovan Zivlak, Vojislav Despotov, Milica Mićić Dimovska, Ljiljana Jokić Kaspar, Božidar Mandić, Đorđe Balašević, Trifun Dimić, Đorđe Pisarev, Franja Petrinović, Vladimir Tasić, Laslo Blašković, Oto Horvat, Mario Ligouri kao i Slobodan Tišma u pozadini čijih romana i priča stoji Novi Sad sa mnoštvom imena, sa kojim, kako kaže, ima kompleksan odnos u različitim nivoima javnog i intimnog. Ovakav vodič kroz ”književni Novi Sad ne bi bio potpun bez imena onih koji su se tek pojavili na literarnoj sceni kao što su Danijel Apro, Branislav Živanović, Jelena Anđelovska, Nikola Oravec, Sonja Jankov, Bojan Krivokapić, Gabriela Bičkei, Stevan Bradić.

Uz portrete pisaca vodič čine i kratki zapisi o Matici srpskoj, Srpskoj čitaonici i Gradskoj biblioteci,Tribini mladih, prvim knjižarama i štamparijama u gradu, književnim spomenicima, kafanama koje su u prošlosti bile sastajališta pisaca, ali i današnjim okupljalištima novosadske kulturne scene, Tvrđavi i Dunavu iz literarnog ugla, nezavisnim knjižarama, festivalima.

Nina Popov