NOVOSADSKI DADAISTI U ODABRANOM DRUŠTVU Studija Jasne Jovanov deo knjige „Cannibalizing the Canon”
Pod okriljem čuvene izdavačke kuće „Bril” objavljena je monografija „Cannibalizing the Canon”, koja predstavlja bogato, dubinsko istraživanje dadaističkih korena u istočnoj i centralnoj Evropi, te je tako vitalni dodatak postojećim istraživanjima o dadaizmu i avangardi.
Kroz temeljno istražene studije slučaja i korišćenje novih teorijskih pristupa, knjiga ponovo ispisuje istoriju dade kao priču o kulturnoj i političkoj hibridnosti, prelasku granica, tranzicijama i transgresijama, preko političkih, klasnih i rodnih linija.
Razbijajući preovlađujuće predstave o dadaizmu kao o „zapadnom“ pokretu, saradnici ovog izdanja predstavljaju istočnu i centralnu Evropu kao poprište aktivnosti i tehnika dade.
U tom svetlu članci istražuju kako su umetnici iz regiona unapred figurirali dadu, kao i aktivno „kanibalizovani“, odnosno reabsorbovani i dalje hibridizovani, niz avangardnih tehnika, izazivajući tako „zapadnu“ kulturnu hegemoniju.
Realizaciju ovako složenog izdanja inicirali su urednici Oliver Botar (Univerzitet Manitoba), Irina Denišenko (Univerzitet Džordžtaun), kao i Gabor Dobo i Merse Pal Seredi iz Kašakovog muzeja u Budimpešti.
S druge strane, projekat je okupio dvadesetak istraživača različitih formi manifestovanja avangardi dvadesetih u centralnoj i istočnoj Evropi, među kojima su Jindžih Toman i Megan Forbs, koji je bave češkom avangardom, ili istraživači avangardnih zbivanja na liniji Budimpešta-Beč kao što su Eva Fogarač, Đerđi Feldeš, Kristina Sofija Čaba.
Knjiga takođe razmatra i povezanost rumunskih avangardnih pokreta kao i poljski doprinos avangardi – kroz različite teme kontekstualizovanje u evropskoj avangardi. U tom ključu nastao je i tekst istoričarke umetnosti iz Novog Sada dr Jasne Jovanov „Dadaistički međučin Dragana Aleksića“ (The Dada Entr’acte of Dragan Aleksić).
– U ovom tekstu bavim se topografskim elementima uključenim u trajanje pokreta - Prag, Beč, Zagreb, Beograd - načinom manifestovanja i njegovom uključenošću u kontekst evropskih dadaističkih zbivanja – objašnjava dr Jasna Jovanov za „Dnevnik”.
– Nakon elementarnih objašnjenja topografije, okolnosti i vidova manifestovanja pokreta, važno je napomenuti istaknuto mesto Novog Sada u avangardnim počecima i tokovima na ovim prostorima, gde je održan prvi dadaistički matine, u Amerikanskom baru, 3. juna 1922, kao i izdavanje lista Ut (Put) čiji su saradnici, pored mađarskih avangardista, bili, uz Dragana Aleksića, i Stanislav Vinaver, Mihailo S. Petrov ili Sava Šumanović.
Ciljna publika ove obimne knjige na više od 600 stranica su akademici, istraživači, profesori i studenti avangarde u centralno-istočnoj Evropi, ali i svi zainteresovani za istoriju dade i avangarde. Inače, nije zgoreg napomenuti da je sama priprema studije „Cannibalizing the Canon” trajala nekih osam godina – dok konačno nisu uobličene teme i nije postignut kvalitet tekstova koji je zadovoljio zahteve prestižnog izdavača kakav je „Bril”.
M. Stajić
