Planirana gradnja novih objekata i nadogradnja postojećeg zatvora u Novom Sadu

Reč je o području koji je ograničen državnim putem (auto-put E75) na severu, parcelama porodičnog stanovanja s istočne i zapadne strane i Proleterskom ulicom na jugu. Gradnja novih objekata planirana je na prostor zapadno od zatvora koji se trenutno koristi kao poljoprivredno zemljište.

Okružni zatvor na Klisi jedan je od najvećih u Srbiji, a sagrađen je sredinom osamdesetih godina prošlog veka. Iza visokih betonskih zidina u Proleterskoj ulici nalaze se dve zgrade u kojima se nalaze odeljenja pritvora za 164 lica i izdržavanje kazne kapaciteta 140 zatvorenika.

Budući da u toj kaznenoj ustanovi u proseku boravi 340 zatvorenika, a često i više, jasno je da su projektovani kapaciteti premašeni.

Inače, unutar zatvorenog dela poseda nalaze se i prateći objekti za lečenje lica lišenih slobode, kao i sadržaji za upošljavanje osuđenika, ali  i crkva sazidana 2003. godine, po kojoj je novosadski zatvor specifičan, jer jedini u državi u svom sastavu ima verski objekat.

Iako po stepenu obezbeđenja i izgledu podseća na kazneno popravni zavod zatvorenog tipa, po režimu i organizaciji novosadski zatvor kategorisan je kao ustanova poluotvorenog tipa.

Izvan dobro ograđenog dela, u severnom delu kompleksa nalazi se ekonomsko dvorište, objekat za uzgoj stoke i živine, kao i plastenici za voće i povrće. Na tom prostoru je i betonjerka - pogon za izradu betonskih elemenata i galanterije.

Lokacija zatvora u Novom Sadu menjela se nekoliko puta tokom istorije. Pre kompleksa na Klisi zatvor se nalazio u samom centru, u Dunavskoj ulici, a najduže je korišćen kazamat u okviru Petrovaradinske tvrđave. Osim doživotnog predsednika SFRJ Josipa Broza Tita, u kazamatu je bio zatvoren i jedan od prvih socijalista u Vojvodini Vasa Pelagić, kao i hrvatski pisac Antun Gustav Matoš. Na listi poznatih zatvorenika su i vođa Prvog srpskog ustanka Đorđe Petrović Karađorđe, koji, doduše, nije bio u zatvoru, već u kućnom pritvoru u objektima na Tvrđavi.

Prvi pravi zatvor Novi Sad dobija 1900. godine, kada je po projektu arhitekte Đule Vagnera izgrađen objekat u stilu klasicizma u Dunavskoj ulici 35. Ta zgrada je, nakon preseljenja zatvora na Klisu 1986. godine, u potpunosti rekonstruisana i preuređena za potrebe Arhiva Vojvodine.

Tokom Drugog svetskog rata pripadnici partizanskog pokreta, rodoljubi, Novosađani i mnogi drugi zatvarani su u kasarnama, koje su fašisti koristili, s tim da su streljanja obavljana u kasarni u Futoškoj ulici i onoj u Ulici Vojvode Bojovića, dok je glavni istražni pritvor i mučilište bilo u “Armiji”, zgradi Komande grada koja se nalazila prekoputa tadašnjeg zatvora u Dunavskoj ulici.

- Definisanje pravila uređenja i građenja omogućiće realizaciju planiranih sadržaja u skladu s potrebama i zahtevima korisnika prostora - navedeno je u tekstu plana generalne regulacije Okružnog zatvora.

Gradnja novih objekata, tačnije zgrade pritvora, kule osmatračnice, pomoćnih objekata i ograde, predviđena je u zapadnom neizgrađenom delu planom obuhvaćenog područja. Maksimalni indeks zauzetosti celog kompleksa je 30 odsto, a visina novih zgrada do tri sprata (od P do P 3), izuzev kule - osmatračnice koja može biti viša.

Urbanisti objašnjavaju da je zbog nedovoljnog kapaciteta planirana nova zgrada za izvršenje krivičnih sankcija za oko 260 pritvorenih lica, što je skoro duplo više u odnosu na trenutni kapacitet pritvora.

I dok su novi objekti za smeštaj zatvorenika planirani u zapadnom, neizgrađenom delu kompleksa, u severnom, gde je ekonomsko dvorište, moguće je graditi pomoćne i druge objekte.

U nacrtu planskog dokumenta na uvidu navedeno je i da, ukoliko bude potrebe, postojeće građevine u zatvorskom kompleksu, upravna zgrada i objekti za kažnjenike, mogu biti nadograđeni, s tim da visina ne prelazi tri sprata.

- Betonjerka i ostali objekti mogu se zadržati ili ukloniti po potrebama službe. Unutar kompleksa je zatvoreni deo ograđen betonskim zidovima visine pet metara, a i oko novih objekata za smeštaj zatvorenika bi, takođe, trebalo planirati ogradu visine do pet metara, u skladu s odgovarajućim standardima, tako da se obezbedi potrebna sigurnost - navode urbanisti.

Predviđeno je da na obodima poseda bude formiran zaštitni pojas zelenila, što će, kako se očekuje, dodatno odvojiti kompleks kaznene ustanove od okoline.

Od ukupnih planom obuhvaćenih 15,8 hektara, većinu površine 11,5 zauzima Okružni zatvor, što je za oko dva hektara više nego trenutno. Porodičnom stanovanju namenjeno je 0,34, dok 0,49 hektara zauzima meliracioni kanal, a za saobraćajne površine izdvojeno 2,79 hektara.

Nacrt plana generalne regulacije okružnog zatvora u Novom Sadu moguće je pogledate, do 28. februara, svakog radnog dana od 9 do 14 časova u prostorijama JP „Urbanizam“ na Bulevaru cara Lazara 3, kao i na sajtovima tog preduzeća i Grada Novog Sada, ali i u Mesnoj zajednici Klisa u Savskoj ulici 27. Pismeni prigovori na planski dokument podnose se Upravi za urbanizam Grada Novog Sada u Školskoj 3, nakon čega će 16 marta, o pristiglim prigovorima i primedbama raspravljati Komisija za planove.

J. Vukašinović