Pre nekoliko sedmica iz bunara, kraj hotela „Elan” u Srbobranu, je potekla topla voda čija temperatura je oko 60 stepeni Celzijusa, a izdašnost je oko 500 litara u minuti, dok je Opština Inđija započela izgradnju akva-parka „Panonske terme” i u toku su radovi na bušotini dobine 1.100 metara, a stručnjaci očekuju da će temperatura vode biti 63 stepena Celzijusa i imati kapacitet od 30 litara u sekundi.

Geotermalna energija je obnovljivi izvor energije, jer se toplota neprekidno proizvodi unutar Zemlje različitim procesima. Mnogobrojni podaci o geološkim, geotermalnim i hidrogeotermalnim karakteristikama Vojvodine prikupljeni su između 1949. i 1968. godine, tokom sistematskih geoloških istraživanja nafte i prirodnog gasa, i omogućili su da 1969. godine budu započeta prva ciljna istraživanja hidrogeotermalnih reusursa. U sklopu tih istraživanja od 1969. do 1996. godine, izbušene su 72 bušotine, a do 2008. godine još šest, dok se taj broj do danas neznatno povećao.

Najviše ih se nalazi u Bačkoj (44), zatim u Banatu (18), a najmanje u Sremu (16). Prema studiji koju je uradio beogradski Rudarsko-geološki fakultet u Vojvodini ima oko 50 lokaliteta gde je moguće geotermalne vode iskoristiti u lekovite svrhe ili izgraditi banje. Najperspektivnija područja su severni deo Vojvodine, uz granicu sa Rumunijom i Mađarskom, kao i Srem.

Savremeno korišćenje hidrogeotermalnih resursa u Vojvodini započeto je 1978. godine puštanjem u pogon prvog od ukupno 24 do izgrađena hidrogeotermalna sistema (svi su izgrađeni pre 1990. godine), dok se proizvodnja sistemski prati od 1987. godine.

Prema podacima u Geotermalnom atlasu Vojvodine do 2010. godine, u kom je predstavljen grafički prikaz dosadašnjih saznanja o geotermalnim karakteristikama i hidrogeotermalnim potencijalima Zemljine kore na teritoriji Vojvodine, do dubine od dva kilometra, ti sistemi su proizveli ukupno 23.153.000 metara kubnih vode, dok je najveća godišnja proizvodnja ostvarena 1990. godine i iznosila je blizu 1.600.000 metara kubnih termalne vode, a nakon toga prvo dolazi do postepenog pada proizvodnje, a zatim i do isklju čivanja pojedinih sistema iz procesa proizvodnje.

Termo-mineralne vode Vojvodine odlikuje složen hemijski sastav, a kada je reč o temperaturi vode koja izvire ona je određena na osnovu podataka o izmerenim temperaturama u 70 hidrogeotermalnih bušotina i u 126 bušo-tina izbušenih za potrebe istraživanja nafte i gasa. Temperatura na dubini od 500 metara na području Vojvodine varira u rasponu od 34,2 do 43,6 stepeni Celzijusa, odnosno u proseku iznosi 38,2 stepeni Celzijusa.

Zahvaljujući zajedničkom radu Pokrajinske vlade i lokalne samouprave Opština Ada je pre dve godine završila izgradnju modernog velnes centar, koji se nalazi u okviru Rekreacionog centra „Adice“.

Pokrajinska vlada prepoznala značaj te investicije i finansirala termalnu bušotinu izgradnju saobraćajnica, pešačkih staza i parkinga, kao i kompletno, komunalno uređenje kompleksa sa 106 miliona dinara.

Centar koristi termalnu vodu od 61 stepen Celzijusa iz obližnje bušotine. Realizacijom tog projekta Ada se upisala kao jedno od omiljenih mesta kada je reč o banjskom i spa turizmu u Vojvodini.

Najviše temperature su zabeležene na širem području Subotice i Kupinova, a najniže na širem području Uljme. Temperatura na dubini od kilometar varira u rasponu od 57,5 do 73,5 stepeni Celzijusa, a najviša je zabeležena na području Prigrevice i ona iznosi 73,5 stepeni Celzijusa.

Karta temperatura na dubini od dva kilometra urađena je na osnovu dubokih istražnih bušotina za potrebe istraživanja nafte i gasa. Temperatura na toj dubini na teritoriji Vojvodine varira u rasponu od 95 do 120 stepeni Celzijusa, a temperatura viša od 118 stepeni Celzijusa su zabeležene zapadno od Kanjiže, a najniže, ispod 96 stepeni Celzijusa na širem području Inđije.

Po pitanju iskorišćavanja geotermalnih izvora Vojvodina bi se mogla ugledati na Mađarsku, gde, prema pojedinim podacima, postoji oko 1.300 termalnih izvora i 197 kvalifikovanih lekovitih voda, a njihova iskorišćenost je između 80 i  90 odsto. Ti potencijali se kod nas danas koriste u vrlo malom procentu, a najveći deo postojećih

hidrotermalnih bušotina pripada kompaniji NIS Gaspromnjeft, koja ih napravila prilikom istraživanja i eksplatacije nafte i gasa. Ono što predstavlja još jednu prepreku za opštine je i visoka cena bušenja i investicije. Osim toga, u našoj zemlji u koje projekte će opštine ulagati odlučuju lokalne zajednice na čijoj su teritoriji izvori. Geotermalni potencijal je dosad korišćen uglavnom za grejanje,  iako se može proizvodnje električne energije u elektranama preko toplifikacije naselja do grejanja staklenika i plastenika, ali i u proizvodnji, kao i za sportsko – rekreacione i spa centre i razvoj turizma.

Silvia Kovač  

Debljina zemljine kore u Vojvodini do 29 kilometara

Naša zemlja nalazi se na kontaktu dve velike geotektonske ploče i dubina zemljine kore vrlo plitka. Vojvodina pripada velikoj evropskoj geotermalnoj zoni koja ima povoljne uslove za istraživanje i korišćenje geotermalne energije.

Među geolokim karakteristikama, kao specifično obeležje, pre svega se ističe mala debljinu kore, koja na području Vojvodine iznosi svega 25,5 do 29 kilometara. Najmanja debljina kore na čitavom prostoru bivše SFRJ, od 25,5 do 26 kilometara je na potezu koji se pruža pravcem jugozapad - severoistok od Ripnja kod Beograda, preko Uljme, do Vršca i dalje prema Rumuniji.