U Bačkom Petrovcu se otvaraju Slovačke narodne svečanosti

Slovaci danas proslavljaju trostruki jubilej: 100-odišnjicu od osnivanja slovačke gimnazije i štamparije u Bačkom Petrovcu i Slovačke narodne svečanosti. Današnji dan, odnosno 9. avgust, odlukom Skupštine Vojvodine obeležava se i u pokrajini kao značajan datum, Dan slovačke nacionalne manjine.

O tome kakvu motivaciju je imao za pripremanje gala programa i šta za njega znače Slovačke narodne svečanosti režiser Miroslav Benka za naš list je rekao:

– Scenario i režiju sam zamislio kao prapočetak, dolazak Slovaka na prostore „Dolnje zemlje”, odnosno današnje Vojvodine – kazao je Benka.

Objasnio je da je scenario i režiju zamislio kao stalno putovanje kroz vreme, kao multimedijalni događaj u kojem se prožimaju put u veru i nadu, put u tadašnju „Dolnju zemlju”, kao simbol obećanja boljeg života, odnosno suživota između, pre svega dva bratska naroda Srba i Slovaka, ali i drugih nacionalnih manjina u današnjoj Vojvodini, odnosno Republici Srbiji.

– Bio je to put u veru u bolje sutra. Iznad svega, put u traganju za sopstvenim identitetom. Takva vera je prožela kulturu Slovaka i iznedrila mnoge značajne ličnosti u najširim oblastima – istakao je Benka.

Naveo je da se od kraja 17. do prve polovine 20. veka mnogo srpskih istaknutih ličnosti školovalo se u Bratislavi, Košicama, Kežmarku i drugim slovačkim mestima. Slovačka kultura uticala je na stvaralaštvo Dositeja Obradovića, Branka Radičevića, Jovana Jovanovića Zmaja, Joakima Vujića, Jovana Sterije Popovića, Svetozara Miletića i drugih ličnosti.

– Pavel Jozef Šafarik je pisac prve istorije srpskog jezika i prvi direktor Srpske velike pravoslavne gimnazije, sada Gimnazije „ Jovan Jovanović Zmaj”. Kirilo Kutlik je osnivač prve srpske crtačke škole, koja će prerasti u Likovnu akademiju u Beogradu i tako dalje – kaže režiser. – Mnoge ličnosti u prošlosti su predstavljale, a i danas predstavljaju, deo sinergije – vere u bolje sutra. Iznad svega, sponu na putu ka velikoj Evropi i civilizovanom svetu.

Direktor Kulturnog centra u Kisaču Pavel Surovi kaže da su Slovačke narodne svečanosti praznik za slovačku nacionalnu zajednicu u Srbiji.

– Pokrajinska odluka o datumima od pokrajinskog značaja za AP Vojvodinu sadrži važan datum i za slovačku nacionalnu zajednicu, a to je Dan Slovaka, koji sam, kao poslanik, podržao i izneo obrazloženje zbog čega je taj datum važan za nas – istakao je Surovi. – Ove godine slavimo tri 100-godišnja jubileja: 100 godina od prvih Slovačkih narodnih svečanosti, 100 godina od početka rada slovačke Gimnazije u Bačkom Petrovcu i 100 godina od osnivanje slovačke štamparije a. d.

Navodi da su Slovačke narodne svečanosti u prošlosti imale više funkcija, počev od političke do duhovne. Na tim svečanostima se okupljala slovačka politička elita zajedno s intelektualcima i sveštenicima da bi na narodnim sednicama slovačke stranke donosile političke odluke važne za Slovake u novoj državi, i zacrtale važne ciljeve kojim putem će razvijati svoj slovački identitet u obrazovanju, kulturi, upotrebi jezika i pisma i informisanja uz puno poštovanje države, Kraljevine Srbije. Te svečanosti su bile nazamislive bez kulture. Organizovane su pozorišne predstave, predavanja, izložbe akademskih slikara i predstavljeni su novi talenati u slikarstvu kao što je bila i Zuska Medveđova. Funkcija Slovačkih narodnih svečanosti je bila i da okupi Slovake iz Bačke, Banata i Srema na velikoj narodnoj zabavi kojoj su prethodili sokolske vežbe, nastupi folklornih ansambla i druženje uz muziku, vino i pečenje volovova do jutarnjih sati. Te slovačke proslave nisu se propuštale! Za mene lično Slovačke narodne svečanosti danas predstavljaju duhovno i kulturno okupljanje Slovaka da bi smo videli presek stanja gde se slovačka zajednica nalazi danas, šta smo uradili i kuda koračamo u budućnosti. 

Ističe da je za njega najvažnije to što se na svečanostima okupe Slovaci iz različitih krajeva Vojvodine. Prilika je to za razmenu novih iskustva, druženje s prijateljima koje dugo nisu videli i  podelu problema koji ih muče.

Kao svake godine, i ove Slovačke narodne svečanosti imaju bogat program, počev od otvaranja izložbi, prezentacija knjiga, susreta slovačkih pedagoga, novinara, poljoprivrednika i studenata. Održaće se i svečane sednice Nacionalnog saveta slovačke nacionalne manjine i Matice slovačke u Srbiji, svečana liturgija, gala koncert folklornih ansambla i dečjih folklornih ansambla. Priređeni su i sportski susreti, kao i razna takmičenja u kuvanju.

– Smatram da je dužnost svakog Slovaka da bude prisutan na svečanostima makar jedan dan – poručuje Surovi. – Sebi i sinu sam za tu priliku spremio dve stare slovačke bele košulje sa šlingerajom koje datiraju iz 19. veka i imaju pretkane boje zastave Srbije. Takve košulje su nekad nosile bogate slovačke gazde.

Navodi da su ga roditelji od malih nogu vodili na Slovačke narodne svečanosti. Nisu propustili nijednu manifestaciju.

– Najviše sam voleo nastupe folklornih ansambla, fudbalske utakmice i narodnu zabavu u Vrbari. Na Slovačkim narodnim svečanostima sam upoznao i svoju suprugu. Srećan sam što na tim svečanostima naš sin Miljan Pavel nastupa kao glumac na otvaranju svečanosti u gala spektaklu „U narodu, s narodom i za narod”, koji potpisuje naš maestro, najviše nagrađivan slovački reditelj i istaknuti umetnik Srbije Miroslav Benka iz Ašanje – kaže Surovi.

E. Marjanov

Projekat „Tolerancija i raznolikost udružene u zajednički život Vojvodine” realizuje „Dnevnik”  uz podršku Pokrajinskog sekretarijata za kulturu, javno informisanje i verske zajednice.