NEUMORNI VINOGRADAR NA NJIVI BOŽJOJ Vladika sremski Vasilije obeležio jubilej; 45 godina na čelu Eparhije

Tačnije, sedamdeset i osmog poznatog episkopa, koji su, od apostolskih vremena Svetih Epeneta i Andronika, širili reč Jevanđelja na području antičkog grada Sirmijuma i čitave rimske provincije Panonije Sekunde, koja će se, tokom burne istorije razviti u današnji Srem.Arhijerej koji izražava tako dugu i drevnu tradiciju, svakako predstavlja najistaknutijeg stanovnika malog mesta, koje se već vekovima slavi kao srpski kulturni i duhovni centar.

Značaj ovakve ličnosti tim je veći, ukoliko na katedri slavne dijeceze sedi već 37 godina, i naročito, ukoliko se za njegovu sretnu i agilnu upravu neraskidivo vezuje veličanstvena obnova crkvenog života, koji je bio potpuno marginalizovan i sistematski urušavan, još od početka Drugog svetskog rata. Kada je, 1986. godine, iz daleke Australije, Episkop Vasilije došao u Eparhiju sremsku, fruškogorske monaške obitelji ležale su oskrnavljene, zapuštene i napuštene, kao samrtnici na odru, onako kako su ih ostavili fašistički okupatorski vojnici, nakon divljačkih pustošenja.

Još od kako mu je glava prvi put ovenčana arhijerejskom mitrom, pre tačno 45 godina, mladi apostolski prejemnik je razumeo da je prvi zadatak generacije arhijereja, koji su služili u tako specifičnom vremenu, „ponovno uspravljanje Lestvica Jakovljevih koje nas iz palog sveta vode u Carstvo nebesko“, odnosno sveobuhvatna obnova i temeljna rekonstrukcija devastiranih srpskih svetinja. Sada vidljivi, slobodno možemo napisati, impresivni rezultati takvih nastojanja svedoče o gotovo pola veka ljubavi, žrtve i posvećenosti koji su neštedice uloženi u ovaj veliki podvig.

Preosvećeni Vladika Vasilije (Vaso Vadić) rođen je 10. decembra 1946. godine, u selu Opsječko, u opštini Čelinac, pored Banja Luke. Rastao je kao najmlađe, deseto dete Luke i Jovanke Vadić, čestitih i siromašnih pravoslavnih hrišćana, koji su u duši budućeg arhijereja, još u najranijem detinjstvu, udarili čvrst temelj postojane vere i potpune ljubavi prema Hristovoj Crkvi. Ove vrline odigraće presudnu ulogu u suočavanju desetogodišnjeg dečaka sa velikom tragedijom, koja je bolno obeležila ovaj deo njegovog života. Na Badnji dan, 1956. godine, posle kraće bolesti, umire mu otac i on postaje siroče, o kojem se staraju majka i starija braća.

Po završetku osnovne škole u rodnom mestu, 1961. godine, odlazi u manastir Gomirje, u Gorskom Kotaru, gde postaje iskušenik. Azbuku monaškog podviga učio je, pod veoma oskudnim materijalnim uslovima, u opustošenoj i polurazrušenoj svetinji, koju su 1602. godine podigli monasi manastira Krke. Kod svog prvog duhovnog oca, igumana Mirona (Mirića), ostaje do 1964. godine, kada se upisuje u Bogosloviju Sveta Tri Jerarha, u manastiru Krki, sa blagoslovom episkopa gornjokarlovačkog Simeona (Zlokovića). Sledeći reči Svetog apostola Pavla: „Opominjite se svojih učitelja, koji vam kazivaše riječ Božiju... i ugledajte se na vjeru njihovu“ (Jev. 13,7) i sećajući se, neretko, dobrog igumana Mirona, vladika gospodin Vasilije u razgovoru posebno naglašava kako on nije imao visoko bogoslovsko obrazovanje – ali je bio iskreno i do kraja odan monaškom zavetu, pravoslavnoj Crkvi i svom narodu.

Njegov duhovni razvoj u manastiru Krki, gde će provesti narednih petnaest godina, nadzirao je tada iguman, rektor tamošnje Bogoslovije i kasniji mitropolit dabrobosanski Nikolaj (Mrđa). Po odsluženom vojnom roku, 20. decembra 1966. godine, primio je monaški postrig, u činu male shime, od episkopa dalmatinskog Stefana (Boce). O tadašnjim gorkim i opasnim iskušenjima Pravoslavne Crkve svedoči i podatak da je monašenje Vasilija (Vadića) bilo prvo koje je u manastiru Krki obavljeno nakon Drugog svetskog rata. S vremenom, ovde je prešao čitavu lestvicu monaških poslušanja i dužnosti. Na Božić 1967. godine, u Šibeniku, rukopoložen je u čin jerođakona, dok je za protođakona, sa pravom nošenja crvenog pojasa, proizveden na kraju petog razreda Bogoslovije, koju je sa odličnim uspehom završio 1971. godine.

Episkop dalmatinski Stefan preporučio je zatim jerođakona Vasilija Svetom Arhijerejskom Sinodu i on odlazi na Pravoslavni teološki fakultet Rumunske Pravoslavne Crkve u Bukureštu, gde ostaje pune četiri godine. Sve ispite na ovoj visokoj obrazovnoj instituciji polagao je na rumunskom jeziku. Po završetku studija, vratio se u Krku, gde je postavljen za suplenta Bogoslovije i gde je, na Vidovdan 1976. godine, rukopoložen za jeromonaha. Tamo je obavljao odgovornu vaspitačku dužnost i bio predavač na predmetima: Liturgika, Latinski jezik i Biblijska istorija. Budući da je svoj psihološki profil oblikovao upravo u ovoj pravoslavnoj svetinji, naročito se starao o redovnom održavanju bogosluženja i urednom poretku manastirskog tipika. U čin sinđela unapređen je iste godine, na Krstovdan.

U skladu sa dogovorom Anglikanske i Srpske Pravoslavne Crkve, iz 1973. godine, Komitet Britanskog saveta crkava stipendirao je ovdašnja sveštena lica, tokom jedne ili dve godine, provedene na nekom od engleskih koleya ili univerziteta. Ispunjavajući molbu darovitog sinđela, Sveti Arhijerejski Sinod poslao ga je na poslediplomske studije u Oksford, 1977. godine. Ovde je, na primer, slušao i predavanja čuvenog profesora Timotija Vera, potonjeg arhimandrita i mitropolita dioklijskog Kalistosa, na predmetima Istorija hrišćanske Crkve i Monaški život. U Engleskoj ga zatiče i izbor za episkopa australijskog i novozelandskog, na redovnom majskom zasedanju Svetog Arhijerejskog Sabora, 1978. godine.Narečenje novoizabranog jerarha obavio je patrijarh srpski German (Đorić), u prisustvu više arhijereja, sveštenstva i mnoštva vernog naroda, 2. septembra 1978. godine. Narednog dana, vedrog i sunčanog 3. septembra, sa litijom je prešao iz palate srpske Patrijaršije u beogradski Katedralni hram, gde je hirotonisan na Svetoj arhijerejskoj liturgiji, koju su služili patrijarh srpski German i episkopi: žički Stefan (Boca) i vranjski Domentijan (Pavlović).

Vladika Vasilije je bio na čelu Eparhije australijsko-novozelandske punih osam godina (1978–1986), kao njen drugi jerarh, posle uprave episkopa Nikolaja (Mrđe). Po prispeću u Australiju, mladi arhipastir ostaje pogođen i teško razočaran dubokom podeljenošću srpske zajednice. Sa neiscrpnom energijom i odlučnom posvećenošću svojoj misiji, on obilazi i sabira naš narod, rasejan po nepreglednom prostoru Australije, Novog Zelanda i Južne Afrike; poučava, savetuje, organizuje crkveno-školske opštine, oko kojih se okupljaju vernici, rukopolaže mlade sveštenike i dogovara izgradnju hramova i narodnih sala. Da bi se nekako suprotstavio daljem napredovanju već uvrežene nacionalne „nesloge“, sazvao je Sabor srpske omladine, na kom su predavanja držali najugledniji intelektualci, teolozi i arhimandriti. Boravak Episkopa Vasilija u „predivnoj i prebogatoj Australiji“, gde je uživao toplo gostoprimstvo te daleke države, imao je za ishod podizanje manastira Svetog Save – „iz temelja“, kao i novih hramova, sala i parohijskih domova. Na taj način, energično se suprotstavljao pogubnim, asimilatorskim procesima, koji su njihov kulturni i nacionalni identitet osuđivali na potpuno iščeznuće, „u moru protestantizma ili zavodljivoj, duhovnoj pustinji savremene civilizacije“.

Odlukom Svetog Arhijerejskog Sabora od 23. maja 1986. godine, australijsko-novozelandski Episkop postavljen je za arhijereja Eparhije sremske, sa sedištem u Sremskim Karlovcima. U tron episkopa sremskih, u Katedralnom hramu Svetog oca Nikolaja, uveden je 15. juna 1986. godine, rukom tadašnjeg administratora eparhije, episkopa žičkog Stefana, od kog je primio i monaški postrig u manastiru Krki i sve ostale hirotesije.

Dolazak Episkopa Vasilija na čelo Eparhije sremske, poklopio se sa vrtoglavom promenom političkih okolnosti, koje su gotovo pola veka gospodarile ljudskim sudbinama na ovim prostorima. Nakon sloma rigidnog komunizma, državni rukovodioci počeli su da vode mnogo korektniji i dobronamerniji dijalog sa predstavnicima Pravoslavne Crkve. Za nepunih deset godina, od njegovog stupanja u visoki tron blaženih karlovačkih arhijereja, Episkop sremski Vasilije, počevši od srušenog Šišatovca, uspeo je da oživi sve monaške obitelji svoje eparhije. Zajedno sa patrijarhom srpskim Germanom, u Šišatovcu, položio je „Povelju o obnovi fruškogorskih manastira“, 1987. godine, molitveno najavivši njihovu, u istoriji najobimniju i najzahtevniju, a u isto vreme i najbržu i najuspešniju, materijalnu i duhovnu rekonstrukciju. Danas su svi ovi manastiri obnovljeni i uređeni, a 2013. godine počela je izgradnja i poslednjeg ratnog stradalnika, manastira Bešenova. U isto vreme, osnovana su i podignuta tri nova manastira, Svete Petke u Berkasovu, Svetog Vasilija Ostroškog u Manđelosu i Svetog apostola Marka u Novim Karlovcima. Sagradivši novi, velelepni konak manastira Rakovca, kao svoju zadužbinu, Episkop Vasilije svrstao se među ktitore fruškogorskih svetinja. U dvadeset sremskih manastira, uz neprestani, mukotrpni podvig, za spas roda srpskog, ali i čitavog čovečanstva, Bogu se svakodnevno moli 200 monaških lica, od kojih je veliku većinu zamonašio upravo Episkop Vasilije. Pre 27 godina, u čitavom Sremu živelo je ukupno 43 monaha i monahinja.

Njegovom zaslugom, u Sremskim Karlovcima osnovana je fabrika sveća i obnovljena je Srpska manastirska štamparija. Očinskom brigom Episkopa sremskog Vasilija oživljena je i Karlovačka bogoslovija, a u krilo Crkve vraćene su zgrade Seminara, Stefaneuma, Srpskog doma, fabrike sveća i Crkvene opštine. Stari sjaj dobila su ponovo sva tri karlovačka hrama, pri čemu je svakako najveći poduhvat predstavljala obnova Saborne crkve Svetog oca Nikolaja. Njegovim zalaganjem i ljubavlju, u manastiru Beočinu, Sveti Varnava Hvostanski i Beočinski proglašen je za ispovednika vere, dok su njegove svete mošti izvađene iz mračnog groba i predane narodu Božijem na molitvu i utehu.

Naposletku, najubedljivije svedočanstvo o ličnosti ovog zaslužnog pravoslavnog arhijereja mogu predstavljati njegovi gestovi dubokog, hrišćanskog saosećanja prema nesrećnima, slabima i nemoćnima. Kada su se, pred kraj prošlog veka, one godine kada je grmelo na Svetoga Savu, kolone srpskog naroda sa sveštenstvom – bežeći od pogroma, oluja i bljesaka u Srpskoj Krajini – pojavile na sremačkim drumovima, Vladika Vasilije širom im otvara vrata svoje duše, svoga srca i doma, svoje Crkve. Nije postavljao previše pitanja, prelazio je ćutke preko mnogih odgovora i primio je oko 40 sveštenika sa njihovim porodicama, zbrinuvši ih po raznim parohijama. Tih apokaliptičnih dana i meseci, po crkvenim opštinama i parohijama prikupljene su tone hrane, odeće, obuće i drugih potrepština, upravo za one kojima je to bilo na korist i potrebu.