U trinaest sela bačkopalanačke opštine aktivno je bar desetak kulturno-umetničkih društava 

Hteo neko da prizna ili ne, ali kulturno umetnička društva (ne samo u bačkopalanačkoj opštini) čine nas još uvek svesnim, koliko - toliko, da znamo ko smo, šta smo i kako u vremenu interneta, mobilnih telefona, rijalitija od života, jurnjavom za novcem i savremenim „robovlasništvom“, treba i možemo da delom zaštitimo svoje potomstvo.               

U Bačkoj Palanaci, na primer, a to je slična priča u svim varošima ovog gabarita, pa i većim i manjim gradovima naše lepe Srbije, sve je više starih i sredovečnih koji nas gledaju sa nebeskih visina, ali je i sve manje mladih, jer su otišli put EU, put drugih kontinenata. I u ovom delu planete, Južne Bačke, Vojvodine i Srbije deca  sve slabije pričaju između sebe, sa roditeljima i prijateljima, postali su „prepismeni“, ali - preko telefona i društvenih mreža. I dok se u Bačkoj Palanci, kao centru komune, ovdašnje skoro (polu)profesionalno kulturno umetničko društvo „Kosta Abrašević„ već decenijama uspešno dokazuje na domaćoj i međunarodnoj sceni, priča se širi i na kulturno umetnička i prosvetna društva u trinaest sela ove opštine u kojima živi više od polovine ljudi ove lokalne zajednice.                 

Dakle, i ovdašnja deca, a iz bogate Bačke, masovno odoše put belog sveta, majuri i telepi se gase, sela postaju salaši, varošice sela, pune se Beograd, Novi Sad, Niš i veće varoši, po mogućnosti bliže severnoj i zapadnoj granici naše lepe zemlje. Sačekaćemo novi popis stanovništva pa shvatiti da oni koji su pre deceniju, dve, tri... otišli u beli svet neće da se vrate, a njihova deca i unučad ne znaju srpski jezik, a tek običaji, eh... E, pošto jezik i pismo čine prepoznatljivost jednog naroda, onda je zaista vredno pričati o aktivnostima ovdašnjih kulturno umetničkih društava u selima.

KUD „Parage“

Društvo je osnovano 2002. godine da bi se deci i i mladima omogućilo upoznavanje kulturnog nasleđa, razvijanje talenata u oblasti igre i pesme, kao i scenske i likovne umetnosti, te da se ovdašnji mladi druže sa vršnjacima iz okoline, cele Srbije, ali i inostranstva. Interesantno je da su Parage sa oko 1.000 stanovnika jedno od najmanjih mesta ove opštine, ali da je ovo  KP društvo, ipak, kako tako opstalo. Ovde kažu da je folklorna sekcija postojala 15 godina i da su deca bila veoma uspešna, ali da zbog sve manjeg broja dece, ali i slabijih uslova za rad sada postoji ženska pevačka grupa koja je prošlog meseca sa članovima KUD „Jovan Dučić„ iz Nove Gajdobre uspešno gostovala u Beču.

Trinaest sela u ovoj opštini sa nepunih 60.000 stanovnika, broji više od polovine življa, a ima desetak KUD. Svako se od njih snalazi se kako zna i ume, mada svi pominju pomoć Amaterskog saveza opštine, pa i lokalne samouprave, bez koje ne bi opstali, ali i sponzora i donatora koji pomažu od slučaja do slučaja, dok palanački „Abrašević„ pomaže stručno. Ali, nemaju sva sela svoju KUD, jer kako mesto sa 500 i 300 stanovnika, poput Neština i Vizića, a veliku većinu čine stari, može da se bavi očuvanjem folklora, pesme i tradicije kada nemaju (čak) ni kafane?

Posle Bačke Palanke, Čelarevo sa oko 5.000 stanovnika je najveće mesto u ovoj opštini, ali je specifično i po tome što je u njemu još 1947. godine osnovano KUD „Petar Kočić„. Interesanto je da je osnovano 29. novembra (Dan nekadašnje velike Jugoslavije), po dolasku u nekadašnji ČIB kolonista Krajišnika iz Bosanskog Petrovca. Ljudi iz Podgrmeča nastavili su da neguju tradicionalne vrednosti, a pre svega pesmu, igru i glumu iz starog kraja, njih i njihovih predaka. Danas KUD broji oko 80 članova, postoji starija i mlađa pevačka grupa, četiri folklorne trupe, a u okviru društva radi i orkestar. Na brojnim takmičenjima dobili su silne nagrade, ali je poznato po organizovanju mnogih manifestacije. „Kočićevi dani” su najpoznatiji i u međunarodnim razmerama, a sastoje se iz tri celine - književni konkurs „Kočićevim satiričnim perom”, izložbe slika u okviru Likovne kolonije „Kočiću sa kistom” i večeri tradicionalne pesme i igre.

KUD „Blagoje Parović„ u Gajdobri, selu sa oko 2.700 stanovnika,  osnovano je 1968. godine radi očuvanja tradicije Srba kolonista iz Istočne Hercegovine. Od 1990. godine Društvo u svoj repertoar uvodi i ostale igre i iz svih krajeva Srbije i BiH. KUD danas ima 60 članova u tri sekcije: folklorna, muška i ženska pevačka grupa i orkestar. Miloš Babalj, predsednik KUD, između ostalog, kaže da je cilj Društva da očuva običaje i tradiciju kraja iz koga su njihovi preci došli u ravnu Bačku, odnosno da se ne zaboravi Istočna Hercegovina i Bosna. KUD je u Srbiji osvojio mnoštvo nagrada, a posebno ističu „Zlatni opanak” u Valjevu, te 2014. godine osvojenu titulu „Čuvari narodne baštine Srbije”... 

Selo Tovariševo broji preko 2.500 stanovnika, a KUD „Mileta Protić” osnovano je 2001. godine. Nakon smrti dečaka, člana Društva, koji je svojevremeno preminuo u 13 godini života, ovaj KUD je postao CTK „Nebojša Nedimović”. Predsednica Nataša Dorić kaže da su Tovarišani 12 godina bili organizatori Međunarodnog dečijeg festivala „Ala volem kolo da igram”, da su sarađivali sa palanačkim KUD „Kosta Abrašević” i novogajdobranskim KUD „Jovan Dučić”. Dolazili su u Tovariševo na festival mnogi učesnici iz Srbije, ali i Turske, Slovenije, Kipra, Republike Češče, Bugarske, Poljske, Mađarske, Republike Srpske, Makedonije, Rumunije, Ukrajine, Hrvatske... Tovariška deca išla su na festival folklora „Kunovsko leto” u Češkoj, na Festival „Hleba” u Bugarskoj, na festival dečijeg stvaralaštva u Makedoniju, na sličan festival u obližnju Bobotu, preko Dunava, u Hrvatskoj.

 Miloš Sudžum