Somborska gradska biblioteka slavi tradiciju čitanja dugu 160 godina

Ovo i ne čudi, pogotovo u svetlu činjenice da upravo ove godine somborska bibliotečka ustanova beželi jubilej, čak 160 godina od osnivanja, pa će nakon izdavanja prve knjige sabranih dela velikog somborskog pripovedača, Veljka Petrovića, jedinstveni praznik trajanja biti obeležen i velikom svečanom akademijom u Narodnom pozorištu u petak 25. januara.

A sve je počelo daleke 1852. godine kada je u ime somborske varoške uprave Aleksandar Petrović, doduše nesupešno, pozvao zanatske cehove da prilože sredstva za formiranje jedne biblioteke. Pet godina kasnije, pokušaj formiranja biblioteke je bio nešto uspešniji, a to je pošlo za rukom varoškom fiškalu, Karlu Bijelickom, koji je osnovao Društvo za prikupljanje i kupovinu knjiga, koje je pod paskom grada 1859. izraslo u prvu javnu biblioteku.

Postojale su i ranije dve biblioteke. U franjevačkom manastiru na prelazu iz 18. u 19. vek, i brojem knjiga daleko impresivnija u ovdašnjoj „narodnoj učiteljici“, odnosno školi za obrazovanje srpskih učitelja, Preparandiji i to od 1817. kao, carskim dekretom osnovana, „Bibliothecae nationali Serbicae“, ali otvorenost prema javnosti varoške biblioteke je ipak bila daleko veća.

Kao i svaki početak i ovaj je bio težak, pa je u osvit svog delovanja varoška biblioteka imala svega 237 članova, njen knjižni fond brojao je 1.943 dela u 4.401 svesci, a velik deo knjiga poticao je iz privatne biblioteke Karla Bijelickog, koji je u gradskoj biblioteci besplatno radio narednu deceniju i po, tačnije do uvođenja zvanja varoškog bibliotekara sa redovnom platom.

U predvečerje Velikog rata somborska biblioteka je brojala preko 20.000 naslova, ali je činjenica da je su ogromnu većinu činili naslovi na nemačkom i mađarskom jeziku, pošto se somborsko većinsko srpsko stanovništvo i dalje radije služilo bibliotekom u Preparandiji. Nakon rata i prisajedinjenja matici Srbiji, povećava se broj naslova na srpskom, da bi nakon Drugog svetskog rata, gradska biblioteka dobila svoj stalni prostor u glavnoj ulici Kralja Petra Prvog, gde se nalazi i danas. Zanimljivo je da je o stogodišnjici osnivanja, 1959., biblioteka dobila današnje ime, „Karlo Bijelicki“ i ujedno bila trajno useljena u zdanje nekadašnje Prve somborske štedionice, u kojoj je baš Bijelicki bio knjigovođa.

Danas, 160. godišnicu osnivanja somborska Gradska biblioteka „Karlo Bijelicki“ dočekuje sa preko 350.000 primeraka na srpskom, mađarskom, engleskom, nemačkom i francuskom jeziku. Uz pozajmno, naučno i zavičajno odeljenje u čijim rafovima se nalazi preko 4.500 knjiga i rariteta, zavičajnošću pisaca, tematski ili nastankom vezanih za Sombor, kao i zbirku zavičajne periodike od druge polovine 19. veka do danas, biblioteka ima i Dečje odeljenje sa čitaonicom, Matičnu službu, centar za digitalizaciju, knjigoveznicu, izdavačku delatnost i knjižaru. Ono što se nije promenilo je velika privrženost njenih članova koji i dalje prednjače kada je prosečan broj pozajmljenih knjiga po glavi stanovnika u pitanju.

M. Miljenović