Sedam decenija od kolonizacije u Ravnom Selu: Ljudi sa dva zavičaja

Pokrovitelji svečanosti bili su Opština Vrbas, Mesna zajednica Ravno Selo i Pokrajinski fonda za pružanje pomoći izbeglim, prognanim i raseljenim licima.

Povodom godišnjice, održan je naučni skup posvećen kolonizaciji, što nije uobičajeno za ovako male sredine, ali u slučaju Ravnog Sela, čiju su istoriju obeležila preseljavanja stanovništva, naučna istraživanja koja se bave ovim pitanjem su jedan od važnih elemenata očuvanja identiteta kolonista i njihovih potomaka.

Kolonizacija je do sada bila predmet naučnih analiza sa političkog, ekonomskog, društvenog, demografskog i etnografskog aspekta.

Međutim, retka su kolonistička naselja koja su dobila celokupan prikaz ovog fenomena na mikro planu. Ravno Selo je jedno od njih.

Na skupu je učestvovali renomirani istraživači prošlosti - dr Predrag Vajagić iz Bačke Palanke, dr Milan Micić iz Novog Sada i profesori istorije Vladimir M. Kaljević i Boro Vojnović iz Ravnog Sela. Na skupu su predstavljeni zbornici radova „70 godina kolonizacije u Ravnom Selu“ i „Janj i Janjani”.

Selo Šove, današnje Ravno Selo, nastalo je još u 15. veku, ali je do početka 18. veka naselje menjalo lokaciju i ime.

Na osnovu popisa stanovništva koje su tokom 18. veka radile vlasti Habzburške monarhije, selo je bilo naseljeno srpskim stanovništvom. Godine 1786. u Šove se u toku kolonizacije koju je sproveo car Josif Drugi naseljavaju Nemci.

Oni pored srpskih Šova osnivaju 1818. godine svoje selo Nove Šove, u koje će posle 1945. stići kolonisti iz Crne Gore i Bosne i Hercegovine.

Sa ovim zbornikom radova oživeće mnoga sećanja, tuge ali i radosti, koje su se tih davnih dana 1945 do 1948. godine nadvijale nad kolonistima koji su krenuli na dug i neizvestan put, u nepoznato jer gledano iz današnje perspektive i sa distance od gotovo sedam decenija i u uslovima kada se insistira na integraciji i multikulturalnom modelu, želeli bismo da naredne generacije ne zapostave sopstvenu kulturnu baštinu, istakao je dr Milan Micić jedan od najboljih poznavalaca kolonizacija i dobrovoljačkih pitanja.

Od tada pa sve do kraja drugog svetskog rata bio je paralelan razvoj dva sela, Starih i Novih Šova.

Odlaskom Nemaca iz Novih Šova stvoren je prostor za naseljavanje kolonističkih porodica iz Crne Gore, Bosne i Hercegovine i Srbije.

Deo crnogorskih kolonističkih porodica zbog nemogućnosti adaptacije novom načinu života, vratio se u Crnu Goru.

Njihovim odlaskom stvoreni su uslovi za naseljavanje kolonista iz Bosne i Hercegovine koji su bili nezadovoljni naseljavanjem u Banatskom Despotovcu.

Prošlo je više od 70 godina od sudbonosne odluke mnogih porodica da zauvek napuste zavičajna ognjišta, a vatra sa tih ognjišta nesmanjenim žarom još uvek gori. Snagu tom plamenu daje kolektivno sećanje onih koji su odlučili da odu, ali i onih koji su odlučili da ostanu. Snaga tog plamena proistekla je iz iskonske želje da bude bolje. Jedni su to bolje tražili u odlasku dok su drugi to bolje videli u ostanku, rekao je Vladimir M. Kaljević.

Vremenom su, kazao je u nastavku Kaljević, jedni druge navikli na uloge proistekle iz takvih odluka.

Čak su jedni drugima prestali da postavljaju pitanja „zašto“, nego su umesto tog pitanja sagradili most, gde su oba kraja mosta posle prohujalih vremena zavičajna. Običan prolaznik ne može ni po čemu razlikovati krajeve tog mosta, nego samo po tome što je na jednom kraju ravnica, a oko drugog su se raširila brda sa najlepšim pejzažima, podseća Kaljević.

Na kraju proslave u klubu „MG“ održan je kulturno-umetnički program u kojem je značajno mesto imala izvorna grupa „Balkana“ iz Bačke Palanke.

Uz pesmu, igru, iće i piće, evocirajući uspomene na kolonističke dane, Ravnoselci i njihovi gosti družili su se do duboko u noć.

Laslo Kiš